در پست‌های قبلی انواع پی‌ها را بررسی کردیم. پی در واقع بخشی از اسکلت سازه است که بار‌های جانبی و عمودی وارد بر سازه را به زمین منتقل می‌کند.
پی ۴ وظیفه را در ساختمان دارد
- ساختمان بیش از حد نشست نکند.
- نشست در نقاط مختلف ساختمان متفاوت نباشد تا ساختمان دچار مشکل و ترک‌خوردگی نشود.
- بر اثر بار وارد شده از سمت ساختمان، در خاک زیر ساختمان شکست و گسیختگی ایجاد نشود.
- از واژگونی ساختمان در برابر نیروهای جانبی جلوگیری کند.
در این پست به بررسی عملیات پی‌سازی و پی‌ریزی ساختمان می‌پردازیم. به طور کلی اجرای پی ساختمان شامل سه مرحله است؛ ۱- شناسایی و آزمایش زمین از لحاظ مقاومت ۲- پی کنی ۳- پی‌سازی.
شناسایی و آزمایش زمین از لحاظ مقاومت
در اولین مرحله باید زمین زیر سازه آزمایش و بررسی شود تا ببینیم آیا خاک مقاومت کافی برای نگهداشتن سازه را دارد یا خیر. ممکن است لایه‌های خاک‌های رویی به قدری سست باشد که نیاز به شمع داشته باشیم. بنابراین اول باید لایه‌های خاک زیر سازه را بشناسیم. پس از آزمایش‌های لازم می‌فهمیم که خاک زیر سازه از چه نوعی است و اقدامات لازم برای آن نوع خاک را انجام می‌دهیم. همچنین طراحی پی براساس نوع خاک صورت خواهد گرفت. به طور کلی خاک زیر سازه می‌تواند یکی از انواع زیر باشد:
زمین‌های دارای خاک دستی
زمین‌هایی که قبلا در محل گودال و مواردی شبیه این بوده است و خاک آن‌ها انسان پر کرده است، تفاوت بسیاری با خاک طبیعی دارد. خاک‌های دستی برای زیر ساختمان مناسب نیستند لذا باید برای رسیدن به یک لایه خاک مناسب، زمین را بیشتر حفر کنیم.
زمین‌های ماسه‌ای
خاک‌های ماسه ای که معمولا در سواحل و کناره‌های دریا یافت می‌شود، برای تحمل وزن ساختمان مناسب نیست. خاک ماسه ای خشک توان تحمل ساختمان تا یک طبقه را دارد اما ماسه ی آبدار به دلیل لغزندگی بالا، زیر پی را خالی می‌کند و ساختمان از بین می‌رود.
زمین‌های دجی
زمین دجی برای زیر ساختمان مناسب است و بافت آن به صورت شن‌های درشت و ریز و خاک به هم فشرده و در رنگ‌های مختلف است.
زمین‌های رسی
رس‌های بی آب و خشکی که سست نباشند، زمین مناسبی برای زیر ساختمان خواهد بود. اما رس‌های آبدار و مرطوب تحت وزن ساختمان تحکیم می‌یابند و دچار نشست می‌شوند؛ بنابراین خاک مناسبی برای زیر ساختمان نیستند به خصوص در مکان‌هایی که شیبدار باشد، زمین دچار ترک‌خوردگی از نواحی مختلف می‌شود و ممکن است که ساختمان فرو بریزد.
زمین‌های سنگی
زمین‌های سنگی که در دامنه کوه‌ها پیدا می‌شوند، زمین‌های مناسبی برای تحمل فشارهای ساختمان هستند.
زمین‌های مخلوط
این زمین‌ها از ترکیب سنگ درشت، شن و خاک رس تشکیل می‌شوند که اگر به اندازه کافی فشرده باشند، زمین مناسبی محسوب می‌شوند.
زمین‌های سست
زمین‌هایی مانند باتلاق‌های گلی یا جنگل‌ها که عمده ی خاک رویی خاک آلی است، برای ساخت ساختمان مناسب نیستند و باید حفر شوند تا به یک لایه زمین سفت و طبیعی برسد.
در آخر نیز باید توجه کرد که لایه‌ی شناسایی شده در زیر زمین باید به قدر کافی ضخیم باشد. ممکن است به یک بستر سنگی برسیم اما ضخامت آن کافی نباشد و لایه زیرین آن سست باشد؛ بنابراین ساختمان پس از مدتی دچار ترک‌خوردگی خواهد شد. برای اطمینان از ضخامت لایه‌ی شناسایی شده، گمانه زنی (سونداژ) را در نقاط مختلف زمین انجام می‌دهند. در ادامه نیز آزمایش بارگذاری صفحه یا چیزی شبیه به آن را برای زمین مورد نظر انجام می‌دهند. با توجه به اهمیت و بزرگی ساختمان، آزمایش‌های دقیق تری انجام خواهد شد.
اجرای بتن مگر یا تمیزکاری
پس از حفر زمین تا تراز مورد نظر، باید عملیات بتن‌ریزی مگر را انجام دهیم تا سطح زیر پی صاف، تمیز و تراز گردد. بتن مگر نوعی بتن کم سیمان است که برای تمیز کاری و جلوگیری از مکیده شدن آب بتن فونداسیون توسط زمین، استفاده می‌شود. در این مرحله لایه نازکی (تقریبا ۱۰ سانتی متر) از بتن مگر را در محل می‌ریزیم. پس از اینکه به ارتفاع مورد نظر رسید، سطح آن را هموار می‌کنند و یک روز منتظر می‌مانند تا مقاوم شود. بر روی این لایه، عملیات آرماتوربندی و قالب‌بندی انجام می‌گیرد.
قالب‌بندی در پی‌سازی
برای قالب‌بندی فونداسیون می‌توان از انواع قالبهای چوبی، فلزی و آجری استفاده کرد. برای اجرای قالب‌ها ابتدا باید پس از گودبرداری و ریختن بتن مگر، خطوط آکس بندی شده و محل قرارگیری قالب‌ها را بر روی زمین مشخص کرد.
نکات مهم در مورد قالب‌بندی پی
- باید دقت کنید که حتماً قالب‌ها در محل خود محکم بسته شده باشند، زیرا بتنی که ریخته می‌شود ارتفاع کمی ندارد، بنابراین به قالب‌ها فشار می‌آورد. از طرفی در هنگام انتخاب قالب‌ها باید به نقشه‌های اجرایی و ابعاد فونداسیون دقت کرد.
- قالب‌ها با توجه به امکانات در دسترس برای حمل و مواد موجود انتخاب می‌شوند.
- برای صرفه‌جویی در زمان و هزینه، ساخت قالب‌ها باید به نحوی باشد که به راحتی و به سرعت نصب و یا باز گردند.
- تمامی قالب‌ها باید به خوبی درزبندی شوند تا شیره‌ی بتن از بین نرود.
- در صورتی که از قالبهای فلزی استفاده می‌شود، سطوح قالب‌ها باید روغن‌کاری شوند تا هنگام باز کردن آن‌ها، به مشکل نخوریم.
- دوام و استحکام قالب‌ها باید در حد مناسبی باشد تا در هنگام بتن‌ریزی دچار از هم گسیختگی و یا نشت شیره بتن نشوند.
- دقت کنید که فونداسیون به خوبی شاقول باشد.
قالب مورد استفاده در پی می‌تواند چوبی، فلزی و یا آجری باشد. که در مورد هرکدام توضیح کوتاهی می‌دهیم.
قالب چوبی
قالبهای چوبی بیشتر در گذشته استفاده می‌شدند. این قالب‌ها نسبت به قالبهای فلزی سبک وزن‌تر هستند اما مقاومت چندانی در برابر رطوبت ندارند.
قالبهای چوبی در ابعاد قابل انتقال ساخته می‌شوند و بتن‌ریزی در آن‌ها باید با دقت کافی انجام شود تا دچار آسیب دیدگی نشوند. امکان استفاده از این قالب‌ها حدودا بیش از ۱۰ بار وجود ندارد زیرا معمولا خراب می‌شوند.
این قالب دارای مزایای فراوانی است از جمله:
- سهولت در اجرا و اتصالات
- ضریب حرارتی پایین
- وزن سبک اشاره نمود.
قالب فلزی
امروزه استفاده از این قالب‌ها رایج‌تر است. قالبهای فلزی نسبت به نوع چوبی و آجری استحکام بالاتری دارند و سطح شاقول آن‌ها بهتر است.
این قالب دارای مزایای فراوانی است از جمله:
- دوام و استحکام بسیار بالا
- سهولت اتصال
- سرعت بالای اجرا
- قابلیت استفاده مجدد
- بهره‌وری بالا
- سهولت در حمل
- قابلیت استفاده در هر نوع سیستم اجرایی
قالبهای فلزی معمولا در پروژه‌هایی که تنوع ابعاد و سطوح کم است اما حجم کار بالا می‌باشد (پروژه‌های تیپ)، استفاده می‌کنند. قیمت اولیه این قالب‌ها بالاتر از انواع دیگر است اما تا سال‌های سال قابل استفاده خواهند بود. معمولا برای جلوگیری از اثرات آب و هوا بر این قالب‌ها، آن‌ها را عایق‌بندی می‌کنند.
اجزای قالب فلزی عبارت اند از: میان بولت چدنی، واشر کاس، تسمه بلت، گیره بلند میان برد فلزی دنده درشت، جک دو پیچ و غیره.
قالب آجری
این قالب‌ها، در محل استفاده باقی می‌مانند، اما برای جلوگیری از مکیده شدن آب بتن توسط آجر، داخل آجر‌های چیده شده را با یک لایه پلاستیک می‌پوشانند.
برای قالب‌بندی با آجر، حدود آکس‌های سازه و قالب باید توسط نقشه‌بردار مشخص شود. معمولا برای جلوگیری از خطای ابعاد، گوشه آکس‌ها و قالب‌ها را میخ می‌کوبند و مرز قالب‌ها را با ریسمان مشخص می‌نمایند. پشت قالبهای آجری را می‌توان با خاک پر کرد تا از جای خود جابجا نشوند.
آرماتوربندی در پی‌سازی
یکی از مهمترین بخش‌های پی‌سازی، آرماتوربندی آن است. در بخش آرماتوربندی باید توجه ویژه‌ای به خرج داد زیرا بخشی از مقاومت پی توسط همین آرماتورها تامین می‌شود. باید دقت کرد که اجرای آرماتورها طبق نقشه اجرایی انجام شود و نکات اجرایی به خوبی رعایت شود؛ برای مثال آرماتورها نباید هرگز آغشته به روغن و یا زنگ زده باشند.
در بخش آرماتوربندی، آرماتورهای طولی در دو ردیف بالا و پایین این و خاموت‌ها را داریم. آرماتورهای طولی بالا و پایین به وسیله‌ی خرک‌ها در فاصله مناسب از هم قرار می‌گیرند. خرک در واقع کاربرد سازی ندارد و فقط برای حفظ پایداری موقت آرماتورهای فوقانی مورد استفاده خواهد بود. عرض و نوع میلگرد خرک و فاصله‌ی آن از دیگری، براساس ابعاد فونداسیون و با توجه به وزن سفره‌ی میلگرد فوقانی، تعیین می‌شود.
در مورد کاور آماتور‌ها نیز با توجه به رطوبت و خورندگی منطقه، کاور تعیین می‌شود. برای رعایت این کاور از اسپیسر‌های بتنی یا پلاستیکی استفاده می‌شود.
بتن‌ریزی پی
آخرین مرحله از ساخت یک پی بتنی، بتن‌ریزی یا پی‌ریزی است. با توجه به نوع طراحی و قالب‌بندی، این پی می‌تواند به شکل پلکانی، شیبدار و غیره ساخته شود. در این مرحله بتن داخل قالب‌ها ریخته می‌شود و با استفاده از ویبراتور بتن، آن را به خوبی می‌لرزانند تا حباب‌های هوا تخلیه شود. معمولا پس از یک روز بارگذاری بر روی پی انجام می‌گردد.
در برخی از موارد دیده شده است که سازنده داخل بتن فونداسیون نخاله و قلوه سنگ ریخته است تا بتن کمتری مصرف کند؛ این موارد معمولا پس از زلزله مشخص می‌شوند زیرا پی ساختمان مقاومت کافی برای انتقال بار را ندارد و ساختمان از بین می‌رود. بنابراین ناظران همواره باید به این گونه تخلفات نظارت داشته باشند.
در جمع‌بندی نهایی باید گفت که پی ساختمان اولین و مهمترین قسمتی از سازه‌ی ساختمان است که بنا می‌شود و تمامی بار‌ها و فشارهای ساختمان از این طریق به زمین منتقل می‌شود؛ لذا در اجرای آن باید تمامی نکات و استانداردها را در نظر گرفت.
 |
مپسا | نرم‌افزار آنلاین حسابداری پروژه ساخت و ساز |
|---|
