آیا با نقشه‌ای که با نام‌های مختلفی از جمله «نقشه ازبیلت»، «نقشه ساخت» یا «نقشه AsBuilt » از آن یاد می‌شود، آشنایی دارید؟
در ساختمان‌سازی دو نوع نقشه کلی وجود دارد: نقشه‌های اجرایی و نقشه ازبیلت.
در حالیکه نقشه‌های اجرایی برای مراحل قبل از تولید و حین تولید مورد استفاده قرار می‌گیرند، نقشه ازبیلت برای مرحله پس از ساخت ساختمان است. نقشه‌ای که از روی بنای ساخته شده کشیده می‌شود و کارفرما از پیمانکار خود درخواست آن را می‌دهد تا بتواند شرایط فعلی و آنچه اجرا شده را بر روی کاغذ داشته باشد.
این نوع نقشه به دلایل گوناگونی تهیه می‌شود و مزیت‌های خاصی دارد. با کسب اطلاعات بیشتر در مورد آن عملکرد بسیار بهتری در ساخت و ساز خواهید داشت.
از شما دعوت می‌شود با خواندن این مطلب، اطلاعات لازم را کسب نمایید.

نقشه ازبیلت (As Built) چیست؟

پیمانکارانی که در عرصه ساختمان‌سازی فعالیت می‌کنند، نیاز دارند تا بدانند برای بنای ساخته شده از چه متریالی استفاده شده، این بنا نسبت به طرح اولیه‌اش چه تفاوت‌هایی داشته و اساسا تمامی عملیات اجرا شده در پروژه را بر روی کاغذ مشاهده کنند.
نقشه ازبیلت را عموما پس از اتمام ساخت تهیه می‌کنند اما ممکن است کارفرمایان برای بعضی از مراحل تولید و یا حتی برای تمام مراحل اجرای پروژه این نقشه را از پیمانکار خود بخواهند.
شاید سوال کنید که این کار چه فایده‌ای دارد؟ اگر بخواهیم در یک جمله این علت را توضیح دهیم، باید بگوییم که آن‌ها برای تحلیل این مساله که در ادامه چه کارهایی باید انجام دهند، آن را می‌خواهند. اما در ادامه اهدافی که پشت این نقشه هستند را بررسی می‌کنیم.

چرا از نقشه ازبیلت استفاده می‌کنند؟

همیشه شرایط هنگام اجرای پروژه، شرایط آنطور که مدنظر ما بوده پیش نمی‌رود. گاهی شما با این مشکل مواجه می‌شوید که یک مساله را به گونه‌ای خاص پیش‌بینی کرده بودید ولی موقعی که هنگام اجرا به آن برمی‌خورید متوجه می‌شوید که واقعیت با تخمین شما متفاوت است.

در چنین مواقعی، مشاوران و متخصصین پروژه را براساس شرایط واقعی اصلاح می‌کنند. بنابراین شما می‌خواهید بدانید که این پروژه نسبت به آن چیزی که قرار بوده انجام شود چه تغییراتی پیدا کرده است. به دیگر کلام، در این مواقع نقشه پایان کار را نیاز خواهید داشت که نقشه ازبیلت همین نقش را ایفا می‌کند.

با توجه به این نکات، این نقشه با 2 هدف کلی تهیه می‌شود:

1. اشتباهات و نواقصی که هنگام پیشبرد پروژه به وجود می‌آیند را بتوان تشخیص داد.
   در کار ساخت ساختمان حین پیشرفت پروژه ممکن است اشتباهات مختلفی رخ دهد. بعضی از آن‌ها نتیجه خطاهای انسانی نیروی کار است و برخی دیگر هم به دلایلی خارج از اراده شما رخ می‌دهند. بنابراین پس از بروز هر یک از این گونه نواقص، می‌توان از نقشه ازبیلت کمک گرفت تا میزان فاصله بین طرح اولیه و کار انجام شده را تشخیص داد.
2. پی بردن به این مساله که قبل یا هنگام انجام مراحل ساخت، چه تغییراتی نسبت به نقشه‌های اجرایی به وجود آمده است.
   همان‌طور که قبل‌تر اشاره کردیم هنگامی که هنوز پروژه آغاز نشده است، ما دست به یک سری تخمین‌ زدن‌ها می‌زنیم. اما بعضی مواقع این تخمین‌ها درست از آب درنمی‌آیند و مجبور خواهیم شد که براساس واقعیت پروژه را اصلاح کنیم. در چنین اوقاتی باز هم نقشه ازبیلت به کمک ما خواهد آمد.

کاربردهای نقشه ازبیلت (As Built) چه چیزهایی هستند؟

1. در پروژه‌هایی که حساسیت روی آن‌ها زیاد است و کوچک‌ترین تغییراتی ممکن است آسیب‌های فراوانی ایجاد کنند. مثل پروژه‌های سد سازی.
   در این نوع پروژه‌ها از نقشه ازبیلت برای بررسی وضعیت بنا یا سازه از نظر نشست، پیچش و … بهره می‌برند. همچنین با استفاده از آن می‌توان برای تقویت مقاومت و ماندگاری بنا هم سود جست.
2. در پروژه‌هایی که هدف از آن‌ها ایجاد تغییرات و انجام اصلاحات است. مثلا اگر قصد داشته باشید که نمای ساختمان خود را بازسازی کنید یا نمای فعلی را تخریب نموده و یک نمای جدید جایگزین آن نمایید، ابزار خوبی است که براساس آن میزان تغییرات انجام شده را متوجه شوید.
3. در پروژه‌هایی که ارزش تاریخی و فرهنگی دارند و در کنار حساسیت‌های دولتی، اهمیت معنوی بنا نیز موجب شده تا پیمانکار با وسواس زیادی کار را پیش ببرد. در حفرهای باستان‌شناسی، مرمت‌ بناهای تاریخی، ایجاد حفاظت برای بناهای ملی، احیا و ساماندهی اماکن تاریخی و کهن، این نقشه کارکرد ویژه‌ای دارد.

در کل اگر پیش‌بینی شود که در طول پروسه کار ممکن است اشتباهات و اتفاقات غیرقابل پیش بینی و تغییرات الزامی پیش آید، حتما پس از مراحل مختلف و بعد از اتمام پروژه نقشه ازبیلت را از آن مرحله یا پروژه تهیه می‌کنند. این نقشه از این نظر اهمیت دارد که شامل اطلاعاتی به روز شده است و می‌توان از روی آن فهمید که در ادامه چه کارهایی باید انجام شوند. بدون داشتن آن مجبور خواهید بود که طبق نقشه‌ها و طرح‌هایی پیش بروید که با واقعیت اختلاف داشته‌اند و بدین صورت هرگز به نتیجه دلخواه نخواهید رسید.

نکات مهم برای تهیه نقشه ازبیلت

مسئول تهیه این نقشه پیمانکار است و موظف است که به دستور کارفرما آن را تحویل دهد.

از جمله نکاتی که هنگام طراحی آن باید مدنظر داشته باشید این موارد هستند:

• رعایت اصل شفافیت: در این کار باید به تک تک کلمات و طرح‌هایی که بر روی کاغذ می‌آورید دقت نمایید.
  هیچ وقت اطلاعاتی را حذف به قرینه نکنید. اینطور تصور نشود که بخشی از اطلاعات واضح هستند و دیگر نیازی به توضیح آن‌ها نخواهد بود. هر چه که در پایان کار ایجاد شده را باید ارائه کنید.
• نقشه‌ای که می‌کشید را بهتر است با اطلاعات جانبی توضیح دهید. این اطلاعات باعث خواهد شد تا در آینده توضیح اضافه‌ای از شما خواسته نشود و مسئولیت‌تان را به صورت کامل انجام داده باشید.
• هنگام نقشه‌کشی، از مقیاسی که در نقشه اصلی استفاده شده بهره ببرید و براساس فرمت آن توضیح دهید.
• هر چه در توضیح اندازه و ابعاد اصلی بنا وجود دارد را بیاورید و هیچ یک را حذف نکنید. همچنین قرار نیست فقط تغییرات ایجاد شده را ارائه کنید بلکه موظف هستید که نتیجه اجرای آن پروژه را توضیح دهید.
• بخشی از توضیحات شما باید شامل مصالح و تجهیزات به کار رفته باشد. از جمله: سایز مصالح، نوع متریال، مشخصات تجهیزات مورد استفاده قرار گرفته و هر چیز دیگری که فکر می‌کنید در این زمینه مهم می‌باشد.
• اگر در محیط اطراف بنا و در محیطی که بنا ساخته شده، ناهمواری یا مانعی دیده می‌شود، هم آن را شرح دهید و هم از آن عکس تهیه کنید.
• یک نکته بسیار حائز اهمیت هنگام طراحی نقشه ازبیلت، توضیح دادن زمان اجرای هر تغییر و زمان استفاده از مصالح و تجهیزات جدید است. بهتر است در کنار ذکر تاریخ، مدارک و اسناد آن‌ها را هم ضمیمه کنید.
• تلاش کنید که این نقشه را در کنار نقشه‌های اجرایی قبلی قرار دهید و آن‌ها را در یک پوشه جای دهید.
• بسیاری از کارشناسان توصیه می‌کنند که از همان بدو آغاز پروژه شما نقشه ازبیلت را در محل اجرا نگهدارید و مرحله به مرحله را در آن بررسی نمایید.
• برای اینکه گویاتر و واضح‌تر باشد، از خودکارها یا مدادهای رنگی برای اطلاعات متفاوت استفاده نمایید. یک رنگ را برای نوشتن مواردی به کار ببرید که از کار کنار گذاشته شده‌اند. رنگ دیگری را برای توضیح متریال، مصالح و تجهیزات جدید و رنگ خاصی را نیز برای توضیحات جانبی مشخص کنید.
• نام کارفرما، نام پیمانکار، تاریخ تهیه آن، تاریخ پایان کار و دیگر اطلاعات اساسی را در آن قید کنید.
• اگر لازم می‌دانید قبل از شروع طراحی، یک چک لیست تهیه کنید تا با استفاده از مفاد چک لیست، موارد تعیین شده را بررسی کنید و راحت‌تر به تغییرات و اصلاحات انجام شده برسید.

این 12 مورد از جمله نکاتی هستند که ذکر آن‌ها لازم بود اما مطمئنا هر کسی که تهیه نقشه ازبیلت را بر عهده داشته باشد، برخی جزئیات را هم طبق تجربه خود اجرا خواهد کرد. در کنار قوانینی که برای آن تعیین شده، بعضی جزئیات نیز بر عهده خود پیمانکار گذاشته شده‌اند.

اما به صورت خلاصه باید این‌گونه نتیجه‌گیری کنیم که، مهم‌ترین وظیفه شما انعکاس درست و کامل اطلاعات و رعایت شفافیت می‌باشد. برای انجام صحیح وظایف خود از هر راه و نکته دیگری هم که به ذهن‌تان می‌رسد یاری بگیرید.

	مپسا | نرم‌افزار آنلاین حسابداری پروژه ساخت و ساز ثبت نام رایگان