نمای ساختمان شامل تمامی عناصری است که از خارج ساختمان می‌توان دید که به این عملیات اجرا، نماسازی می‌گویند. این تعریف در نگاه اول یک تعریف بدیهی است ولی دارای یک نکته جالب توجه می باشد و آن، این است که نما اولین چیزی است که می‌توان یک ساختمان را با آن سنجید. از همین رو می‌توان گفت نمای یک ساختمان مانند ویترین یک فروشگاه است. در بسیاری از موارد دیده شده که یک ساختمان به لحاظ فنی اصلا مورد تایید نیست ولی چون نمای زیبایی برای آن طراحی شده بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرد. به همین دلیل اهمیت نماسازی برای تمامی افرادی که با ساختمان در ارتباطند بسیار زیاد است.
علاوه بر طراحی معماری نمای ساختمان، اجرای نما بسیار اهمیت دارد چرا که در مواردی دیده شده به دلیل اجرای نامناسب، نما جلوه بصری مورد انتظار را به بینندگان نمی‌دهد. در این مقاله تلاش می‌کنیم نکات اجرایی اصلی انواع نمای ساختمان را به ترتیب بیان کنیم.
نمای آجری
نمای آجری یکی از هنرهای اصیل ایرانی- اسلامی است که از دیرباز همواره مورد توجه معماران قرار گرفته و یکی از مولفه‌های شناسایی بناهای ایرانی در جهان به شمار می‌رود. از جمله دلایل استفاده از آجر در ساخت نما می‌توان به وجود منابع زیاد رس در ایران، ویژگی‌های فیزیکی آجر، قیمت پایین و ساخت به نسبت ساده آن اشاره کرد.
انواع آجر
آجر حاصل پختن ترکیب آب و خاک رس است که در اشکال متفاوت قالب‌گیری می‌شود. آجر در اکثر اجزای ساختمان کاربرد دارد به عنوان مثال برای دیوارچینی و ساخت دیوار، سنگ فرش و کف‌سازی استفاده می‌شود. آجر هم مانند تمامی مصالح دارای ویژگی‌های مثبت و منفی متعدد است. از جمله نقاط ضعف آجر می توان به شوره زدن یا سفیدک زدن آجر اشاره کرد. این پدیده به دلایل متعدد ایجاد می شود که اصلی‌ترین آن ترکیب رطوبت محیط با مواد ناخالص داخل آجر است.
روش اجرا
اجرای نمای آجری به دو شکل خشک و تر امکان‌پذیر است. در کشور ما برای کاهش هزینه بیشتر از روش تر استفاده می‌شود.
روش خشک: در روش خشک از ملات استفاده نمی‌شود و با استفاده از زیرسازی فلزی اتصال در اجزای دیوار حفظ می‌شود. در این روش بهتر است ابتدا یک لایه عایق حرارتی از نوع پشم شیشه یا پشم سنگ با بست به دیوار خارجی ساختمان وصل شود، سپس ریل‌ها و زیرسازی فلزی به ساختمان متصل شده تا نمای خشک با رعایت فاصله از عایق حرارتی بر روی چارچوب نگهدارنده قرار گیرد. استفاده از این روش در ساختمان‌های کوتاه چندان اقتصادی نیست.
روش تر: روش تر برای اتصال اجزای آجری از ملات سیمان استفاده می‌گردد. ملات سیمان به دو شکل دوغابی و ملات ریزی استفاده می‌شود. در این روش مانند دیوارچینی عمل می‌کنیم یعنی با استفاده از شمشه گذاری و ریسمان کشی دیوارچینی می‌کنیم و در هر مرحله تراز بودن دیوار را چک می‌کنیم.
نمای سنگی
یکی از مصالح پرکاربرد در نمای ساختمان سنگ‌ها هستند. در مورد استفاده از سنگ در نما دو نکته بسیار حائز اهمیت است. اول طراحی و اجرا مناسب، دوم مبحث ایمنی، اجرا و بهره‌برداری. در مواردی متاسفانه گزارش شده که به دلیل ریزش نما در زلزله، بارندگی و… باعث کشته شدن افراد شده است.
اجرای نمای سنگی
بعد از انتخاب نوع سنگ مناسب برای اجرای نما، باید با استفاده از شاقول یا دوربین، بیرونی‌ترین قسمت ساختمان مشخص شود. سپس با استفاده از شمشه‌گذاری و ریسمان‌کشی رج اول سنگ چیده شده و با گچ یا مهار فلزی موقت به دیوار مهار می‌گردد. سپس پشت سنگ‌ها با استفاده از دوغاب ماسه و سیمان پر می‌شوند. در نماهای طرح‌دار بهتر است با شاسی‌کشی هر بخش را جداگانه اجرا و مشخص کرد تا در مرحله سنگ‌چینی دچار مشکل نشویم.
برای جلوگیری از ریزش نمای سنگی از اسکوپ کردن سنگ به خارجی‌ترین قسمت دیوار و یا شاسی‌کشی نما استفاده می‌شود. همچنین می‌توان سنگ نما را به دیوار پشتی پیچ کرد که دارای ضوابط اجرایی مختلف است.
در هنگام اجرای نما باید درز انقطاع را با مصالح نرم و انعطاف‌پذیر استفاده کرد. قطعات با هندسه‌های پیچیده باید به صورت پیش‌ساخته تولید شوند و به صفحات فلزی که از پیش در قسمت خارجی تعبیه شده‌اند متصل شوند. برای ساخت دوغاب از ماسه شسته با ضریب نرمی متوسط و سیمان با عیار ۴۰۰ کیلوگرم در مترمکعب استفاده می‌شود.
نمای سیمانی
شاید عمومی‌ترین کاربرد سیمان در ابتدای استفاده در ایران، ساخت و پرداخت سطوح بوده است. پیوستگی مناسب با دیوار، قیمت نسبتا کم، سرعت اجرای مناسب و در عین حال زیبایی معمولی، تنوع طرح و رنگ محدود، کدر شدن طی زمان و دشواری تمیز کاری از ویژگی‌های عمومی نمای سیمانی است.
اجرای نمای سیمانی
برای اجرای نمای سیمانی، ابتدا کل دیوار کروم‌بندی و شمشه‌گیری می‌شود. فاصله شمشه‌ها از هم حداکثر یک متر است. سپس ملاتی متشکل از ماسه با دانه‌بندی متوسط و سیمان پرتلند به نسبت ۳ به ۱ تهیه می‌گردد. در مرحله بعد فاصله بین دو شمشه با ملات پر شده به گونه‌ای که ملات به دیوار بچسبد و روی با آن با شمشه‌کشی بین دو کروم و تخته ماله تسطیح می‌شود. به این کار اصطلاحا آستر می‌گویند. قبل از اجرای رویه برای تقویت اتصال بین آستر و رویه باید چاره‌ای اندیشید. یک راه حل سنتی و اجرایی ایجاد شکاف و شیار در لایه پرداخت شده آستر است. برای اجرای رویه همانند اجرای واش بتن با استفاده از اجزای موقت یا دائم، قالب شکل مورد نظر را ایجاد می‌کنیم و سپس عملیات نهایی را با پرداخت سطح رویه اجرا می‌کنیم.
می‌توانیم در رویه از سنگدانه‌های سبک یا سنگدانه عادی استفاده کنیم یا حتی از واش بتن پیش ساخته به جای رویه استفاده کنیم. می‌توان در نمای سیمانی از سیمان و دانه‌بندی رنگی نیز استفاده کرد.
در اجرای تمامی قطعات بر پایه سیمان باید مراقب باشیم که در صورت استفاده زیاد از سیمان احتمال ایجاد ترک را افزایش می‌دهیم، به همین جهت از اندود پر سیمان باید جلوگیری کنیم.
نمای کامپوزیت
ورق‌های آلومینیوم کامپوزیت در سال 1969 توسط کشور آلمان ابداع شد و به دلیل خاصیت های فیزیکی آن مورد استقبال قرار گرفت و بیشترین مصرف کننده‌های آن کشورهای چین، روسیه و امارات هستند. کامپوزیت به معنای ترکیب است که می‌توان این ترکیب را به سه بخش پایه پلیمر، پایه سرامیک و پایه فلزی تقسیم‌بندی کرد. در پایه پلیمر از رزین استفاده می‌شود که نوعی پلاستیک محسوب می گردد، این پلاستیک خواصی همچون عدم زنگ زدگی، سبکی، انعطاف‌پذیری، ذوب و بازیافت مجدد را دارد اما با همه این فواید پلاستیک یک عیب بزرگ دارد و آن هم عدم استحکام می باشد که برای استحکام بخشیدن به آن از ماده فایبر‌گلاس که خود ترکیبی از سه ماده الیاف کربن، کولار و پلی پروپیلن است استفاده می گردد.
به طور کلی ورق‌های کامپوزیت از ترکیب دو یا چند ماده است و از سه لایه که شامل دو لایه از جنس آلومینیوم و یک لایه از مواد پلی اتیلن به عنوان که یک ماده معدنی پرکننده است و بین دو لایه آلومینیومی قرار می‌گیرد تشکیل شده است. لایه خارجی حاوی یک پوشش آستر اپوکسی رزین و یک لایه PVDF برای تثبیت رنگ است.
اجرای نمای کامپوزیت
برای اجرای نمای کامپوزیت با توجه به نقشه های اجرایی، اقدام به انجام عملیات نصب که شامل زیرسازی، شاسی کشی، شیت بندی و مونتاژ پنل های آلومینیومی است می‌نماییم. نصب ورق‌های کامپوزیت به صورت نیمه جعبه روی نما، برای تهیه این ورق‌ها عملیات برش کاری از شیت خام، شیارزنی، خم‌کاری و مونتاژ توسط دستگاه های CNC یا توسط تکنسین کار صورت می پذیرد.
پس از اینکه عملیات تولید و مونتاژ ورق‌ها به اتمام رسید آن‌ها را با توجه به نوع روش اجرایی توسط پیچ و یا پرچ در محل نصب می کنیم. آب‌بندی هم توسط نوارهای آب‌بندی و یا چسب‌های سیلیکونی مخصوص انجام می پذیرد.
نما یکی از اجزای مهم و اصلی ساختمان است چرا که در معرض دید همگان بوده و اولین پدیده‌ای است که افراد را در مورد یک ساختمان به خود جذب می‌کند. روش‌های متعددی برای ساخت نما وجود دارد که حتی محدود به موارد گفته شده در این مقاله نیست اما تلاش کردیم موارد پرکاربرد در ایران را در اینجا بیان کنیم.
مراجع:
نشریه پیام ساختمان
فوت و فن ساختمان، دکتر چراغی، انتشارات نوآور
 |
مپسا | نرم‌افزار آنلاین حسابداری پروژه ساخت و ساز |
|---|