در قانون نظام مهندسی کشور، ضوابط و مقررات متعددی برای ساخت و ساز، بازسازی، حفظ و نگهداری ساختمان‌ها ذکر شده است. تمامی این قوانین با هدف ساخت و ساز بهتر و افزایش کیفیت زندگی افراد و بالابردن بهره‌وری عوامل تولید درنظر گرفته شده و طبیعتا هرقدر که شهروندان خودشان را بیشتر مقید به رعایت آن‌ها کنند، روند توسعه یافتگی جامعه سریع‌تر خواهد شد. یکی از این قوانین، مبحث ۲۲ نام دارد. مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان مشخصا پیرامون مسائل نگهداری و حفظ ساختمان‌ها است.
نظام مهندسی کشور تاکید بسیاری بر روی نگاهداری اصولی بناها دارد و مپسا تصمیم دارد تا به صورت مختصر و کاربردی شما را با این مبحث آشنا نماید. با مپسا همراه باشید.
مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان چیست؟
اقتصاد هر کشوری از زیرمجموعه‌های مختلفی تشکیل می‌گردد و ساختمان‌ها نیز یکی از سرمایه‌های هر کشوری هستند. در نتیجه اگر این ساختمان‌ها دچار فرسودگی شوند و از جهات مختلفی آسیب ببینند، به مثابه این می‌باشد که اقتصاد سرمایه‌های خود را از دست داده است.
برای جلوگیری کردن از این مشکل، مبحث ۲۲ طراحی شده و در دستور کار قرار گرفته است. در این مبحث تلاش می‌شود تا ساختمان‌ها از زوایای گوناگونی مورد بررسی قرار گیرند تا از نگهداری اصولی آن‌ها اطمینان حاصل شود. این زوایا عبارتند از:
- بخش‌های مختلف معماری بنا
- معماری سازه‌های تعبیه شده در بنا
- تاسیسات برقی ساختمان
- تاسیسات مکانیکی ساختمان
- ماندگاری قطعات نمای ساختمان
- اجزای الحاقی بنا
- کنترل شرایط پی
- کنترل شرایط خاک زیربنا
- بررسی دیوارها
- بررسی دیوارهای بناهایی که در همسایگی ساختمان قرار گرفته‌اند
- مسائل بهداشتی ساختمان
این ۱۱ مورد جزء موضوعاتی هستند که نظام مهندسی تعیین نموده و باید مراقبت شود که در مقابل شرایط جوی، حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله، آتش سوزی‌ها، بهره‌برداری نامناسب و نگاهداری غیراصولی آسیبی به آن‌ها وارد نشود.
در این میان، مفهوم عمر مفید ساختمان یکی از کلیدواژه‌های اصلی می‌باشد. به این معنا که هر ساختمانی یک عمر مفید مشخص دارد و این مبحث در همین بازه تعیین شده (به عنوان عمر مفید) در دستور کار قرار دارد. اگر هم اتفاق بدی برای آن بنا در همین بازه زمانی بیفتد، با عنوان فرسودگی زودرس و یا افت کیفیت عملکرد بنا از نظر ایمنی و بهداشتی یاد می‌شود. بنابراین با گذشت این دوره زمانی مباحث دیگری لحاظ می‌شوند که طبق آن‌ها باید برای بازسازی آن بنا اقدام کرد.
تعاریف مربوط به مبحث ۲۲
در این زمینه، واژه‌ها و اصطلاحاتی وجود دارند که به دلیل تخصصی بودن ممکن است نتوان معنای اصلی‌شان را به راحتی متوجه شد. به تعدادی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
مسئول نگهداری ساختمان: یکی از مهم‌ترین عباراتی که در مبحث ۲۲ بارها مورد استفاده قرار گرفته، مسئول نگهداری ساختمان است. این فرد شخصی حقیقی یا حقوقی می‌باشد که از طرف مالک یا مالکان ساختمان برای انجام یک سری وظایف تعیین گشته است. وظایف او در راستای حفظ و نگهداری ساختمان بوده و مستقیما با بازرس ارتباط دارد. بازرس را در بخش بعدی مفصلا توضیح خواهیم داد.
وسایل دارای نشانه معتبر: آن تعداد از وسایل، تجهیزات و مصالح ساختمان که توسط سازمان ملی استاندارد و یا سایر سازمان‌های بازرسی مربوطه علامت‌گذاری و تایید شده‌اند. این سازمان‌ها وسایل نام برده را در دوره‌های زمانی مشخص بررسی و کنترل می‌نمایند و عملکرد صحیح یا ناقص‌شان را بررسی می‌کنند.
شروع و پایان دوره نگهداری: هر ساختمان پس از تکمیل ساخت و رسیده به بهره برداری، دوره نگهداری‌اش آغاز می‌شود. زمانی هم که مسئول نگهداری ساختمان تشخیص دهد که قابلیت بهره‌برداری مناسب و ایمنی ساختمان از دست رفته و بازرس هم آن را تایید کند، دوره نگهداری به پایان می‌رسد.
ساختمان نا امن: ساختمانی که زندگی، سلامتی و اموال ساکنینش در آن با خطر مواجه باشد یک ساختمان نا امن محسوب می‌گردد. از جمله چیزهایی که باعث نا امنی بنا هستند، می‌توان به نکات ذیل اشاره نمود:
- تامین نکردن الزامات مبحث ۲۲ برای حفظ ساختمان در مقابل آتش‌سوزی
- حفاظت نشدن ساختمان در برابر گودبرداری بناهای مجاور
- حفاظت نکردن از قطعات نمای ساختمان
- احتمال فروریختن قطعات و اجزای کلی و جزئی به دلایل مختلف
تجهیزات نا امن: اگر تجهیزاتی که در ساختمان برای رفاه و آسایش بیشتر ساکنین تعبیه شده‌اند باعث به خطر افتادن سلامتی، ایمنی و بهداشت آن‌ها شوند، به عنوان تجهیزات نا امن تلقی می‌گردند. به این تجهیزات باید دقت فراوان داشته باشید: تجهیزات گرمایشی و سرمایشی، آسانسور، پله برقی، سیستم الکتریکی، سیستم گازرسانی و …
چگونه باید مبحث ۲۲ را رعایت کنیم؟
ضوابط و مقررات این مبحث در جهت حفظ و نگاهداری از کل بنا و همچنین، تک تک اجزا و قطعاتش ارائه گشته است.
به صورت کلی، قوانین مندرج در آن موارد زیر را مشمول بازرسی می‌داند:
- اجزا و قطعات معماری
- اجزا و قطعات سازه‌ها
- نگهداری از تاسیسات برقی و حفظ بهره‌وری عملکرد آن‌ها
- نگهداری از تاسیسات مکانیکی و حفظ بهره‌وری عملکرد ان‌ها
پس همانطور که متوجه شدید، همه دستورالعمل‌های مبحث ۲۲ در جهت رسیدگی به این ۴ مورد کلی می‌باشند. بسیاری از افراد این سوال برای‌شان مطرح است که مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان‌ها برای چه ساختمان‌هایی و با چه کاربری‌هایی صادر شده است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که تمام ساختمان‌ها با کاربری‌های مسکونی، تجاری و اداری و همچنین، شهرک‌هایی که مجموعه‌ای از ساختمان‌ها را شامل می‌شوند، مورد نظر این مبحث قرار دارند.
استانداردهایی در آن تعییه شده‌اند و ساکنین را ملزم می‌نماید تا آن استانداردها را برای اجزا و قطعات مختلفی در نظر داشته باشند. نام تعدادی از این اجزا را در ادامه می‌آوریم:
- سیستم روشنایی
- سیستم تهویه هوا
- سیستم ضد حریق
- مسائل بهداشتی
- سیستم سرمایشی و گرمایشی
- نکات مختلف برای محافظت از بنا در مقابل عوامل خارجی
- حفظ آسایش ساکنین
تاکنون متوجه شده‌اید که هدف این مبحث چیست، چه دامنه‌ای دارد و به چه مسائلی توجه می‌کند. با تکیه بر اطلاعاتی که تا به حال دریافته‌اید، موضوعات بعدی را طرح می‌نماییم.
انتخاب بازرس برای اعمال مبحث ۲۲ در ساختمان‌ها
سازمان نظام مهندسی ساختمان‌ها را براساس شاخص‌های مختلفی دسته بندی می‌کند. طبق مبحث ۲۲ هم ضوابط و مقرراتی معین گشته که نشان می‌دهند برای هر ساختمانی چگونه بازرس انتخاب خواهد شد.
بازرس ممکن است شخصی حقیقی با حقوقی باشد. چنین فردی حتما باید پروانه اشتغال به کار داشته و مورد تایید وزارت راه و شهرسازی بوده و در هر ساختمانی با مسئول نگهداری آن قرارداد می‌بندد تا طبق ضوابط و مقررات به ایفای وظایفش بپردازد. اینکه بازرس برای چه نوع بناهایی شخص حقیقی و برای کدام بناها شخص حقوقی است، بستگی به شرایط آن بنا دارد که در ادامه این موضوع را فرا خواهید گرفت.
اگر ساختمان مسکونی دارای چهار طبقه یا کمتر از آن باشد و همچنین، حداکثر ۸ واحد در آن قرار گرفته باشد، به حداقل ۱ بازرس حقیقی نیاز است. اما اگر تعداد طبقات بیش از ۴ و تعداد واحدها بیش از ۸ باشد، بازرس حقوقی وارد کار می‌شود.
اگر کاربری ساختمان اداری و یا تجاری بوده و دارای حداکثر ۴ طبقه و ۸ واحد باشد، حداقل ۱ بازرس حقیقی انتخاب می‌شود. اما اگر ساختمان‌هایی با همین کاربری‌ها، تعداد طبقات و واحدهایشان بیشتر از ۴ طبقه و ۸ واحد باشد، بازرس حقوقی برای آن‌ها انتخاب خواهد شد.
به جز این موارد، برای سایر ساختمان‌ها حتما باید بازرس حقوقی تعیین گردد، از جمله:
- ساختمان‌هایی که دارای حیطه عملکردی ناحیه‌ای باشند: بانک، موسسات آموزشی، درمانگاه، خوابگاه، مراکز ورزشی
- ساختمان‌هایی که دارای حیطه عملکردی منطقه‌ای باشند: فروشگاه‌های بزرگ، بیمارستان‌ها، مراکز فرهنگی، ایستگاه‌های فرعی مترو، مراکز پست، پلیس، آتش نشانی، شعبه‌های اصلی بانک، هتل‌های کوچک و مهمان‌پذیرها
- و آن‌هایی که حیطه عملکردی‌شان شهری یا فراشهری است: فرودگاه‌ها، استادیوم‌ها، دانشگاه‌ها، مخابرات، مراکز تحقیقاتی، ایستگاه‌های اصلی مترو، هتل‌های بزرگ
تخلف از مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان‌ها
چنانچه مالکین و ساکنین ساختمان از ضوابط و مقررات ذکر شده در این مبحث سرپیچی نمایند، عملی غیرقانونی مرتکب شده و کارشان تخلف به حساب می‌آید.
به همین خاطر، اگر بازرس متوجه شود که تخلفی رخ داده باید به مراجع ذی صلاح گزارش کند. سپس اخطاریه‌ای را طبق قانون تنظیم و به مسئول نگهداری ساختمان ارائه می‌کند. این اخطاریه باید حتما کتبی باشد، مشخصات واقعی ملک جهت شناسایی آن ذکر شوند، دلایل صدور اخطاریه و شرح دقیق تخلفات رخ داده نوشته شوند، دستورات لازم به همراه مهلت زمانی معین برای انجام دستورات در آن قید گردند و مالک ساختمان را از حق استیناف آگاه نماید.
مبحث ۲۲ دارای مجموعه ضوابط و مقرراتی می‌باشد که جزء مسائل بسیار مهم در زمینه مقررات ملی ساختمانی هستند. هر کدام از شهروندان لازم است که با این مساله آشنا شوند و نسبت به وظایف و حقوق خودشان در این زمینه آگاهی پیدا کنند. در بسیاری از موارد دیده شده که شهروندان به دلیل ناآشنایی با این مباحث نه تنها توسط قانون جریمه شده‌اند، بلکه سلامتی و ایمنی خودشان و خانواده‌شان به خطر افتاده است.
هدف از طراحی چنین مباحثی تضمین رفاه، آسایش و ایمنی شهروندان می‌باشد و ضروری است که همه اعضای جامعه خودشان را در رعایت آن نکات سهیم بدانند. رسیدن به چنین شرایطی به معنای تحقق توسعه یافتگی فرهنگی و اجتماعی در جامعه خواهد بود.
آیا شما وظایف خودتان را به خوبی انجام می‌دهید و قوانین ساختمانی را رعایت می‌نمایید؟
منابع:
 |
مپسا | نرم‌افزار آنلاین حسابداری پروژه ساخت و ساز |
|---|