به دلایل زیادی ممکن است به تخریب یک ساختمان احتیاج داشته باشیم. در این متن، به توضیح فرآیندها و روش‌های تخریب ساختمان و سایر سازه‌ها می‌پردازیم.
همانطور که می‌دانید هر ساختمان یا سازه برای یک طول عمری طراحی شده است. وقتی عمر طراحی ساختمان به پایان رسید، سازه برای زندگی و همچنین ساختمان‌های مجاور، ایمن نیست. بر خلاف سایر کشور‌ها که عمر مفید ساختمان چیزی بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ سال است، در ایران عمر مفید ساختمان‌های معمولی ۲۵ تا ۳۰ سال در نظر گرفته می‌شود که همین امر باعث شده است که به عمل تخریب بیشتر از هر کشور دیگر احتیاج داشته باشیم.
تخریب به چه معناست و چرا انجام می‌شود؟
تخریب ساختمان، فرایند از بین بردن یا برچیدن یک سازه پس از عمر خدمت آن با روش‌های از پیش برنامه‌ریزی شده و کنترل شده است.
برای تخریب یک ساختمان دلایل زیادی ممکن است وجود داشته باشد:
• جایگزین شدن ساختمان‌های قدیمی با ساختمان‌های جدید.
• اگر سازه پایداری خود را از دست داده باشد و یا از لحاظ ساختاری صدمه‌ی جدی دیده باشد.
• در بسیاری از موارد سازه‌های کوچک برای ساخت سازه‌های بزرگ و غیره، تخریب می‌شوند.
فرایند تخریب ساختمان
مراحل مختلفی در روند تخریب سازه‌ها وجود دارد، از جمله:
۱- بررسی ساختمان برای تخریب
۲- حذف مواد خطرناک
۳- تهیه برنامه و نقشه‌های تخریب
۴- اقدامات ایمنی
در ادامه به توضیح هر یک از این مراحل می‌پردازیم.
بررسی ساختمان‌ها برای تخریب
در این مرحله پارامترهای مختلف سازه و محیط اطراف آن مطالعه می‌شود. دو نوع عملیات در این مرحله انجام می‌شود.
۱- بررسی ساختمانی
۲- بررسی ساختاری
بررسی ساختمانی: در بررسی ساختمانی برای تخریب، مراحل زیر انجام می‌شود:
• انواع مصالح ساختمانی مورد استفاده در ساختمانی که می‌خواهیم تخریب کنیم را بررسی می‌کنیم. برای مثال تخریب یک ساختمان بنایی و یک ساختمان بتنی تفاوت‌های زیادی دارند.
• کاربری ساختمان قبل و حین تخریب باید به طور دقیق تعیین شود.
• وجود فاضلاب، مواد خطرناک، گازهای ناشی از مواد شیمیایی سمی، مواد قابل اشتعال یا مواد منفجره و رادیواکتیو و غیره باید بررسی شود.
• بررسی شرایط زهکشی و مشکلات احتمالی در مورد آلودگی آب، جاری شدن آب‌راه و فرسایش در اثر آب.
• امکانات مشترک با ساختمان مجاور، از جمله راه‌پله‌ها یا دیوارهای مشترک باید مشخص شوند.
• شرایط ترافیک عابر پیاده و وسایل نقلیه و اثرات تخریب بر ترافیک آن نقطه باید مطالعه شود.
• حساسیت محله نسبت به سر و صدا، گرد و غبار و لرزش باید در نظر گرفته شود.
بررسی ساختاری: در بررسی ساختاری، مراحل زیر بررسی می‌شود:
• روش ساخت ساختمان مورد تخریب
• سیستم ساختاری و شرایط ساختاری قسمت زیرزمینی ساختمان مانند پی، مخازن زیرزمینی یا طاق‌ها و سردابه‌های زیرزمینی.
• وضعیت ساختمان در زمان تخریب
حذف مواد خطرناک
اگر مواد خطرناک مانند آزبست، آلودگی نفتی و فلزات رادیواکتیو در بررسی‌های سازه‌ی مورد تخریب یافت شود، قبل از تخریب سازه، افراد متخصص برای خارج کردن این مواد خطرناک از کارگاه فراخوانی می‌شوند.
تهیه برنامه و نقشه‌های تخریب
برای تخریب یک سازه، یک برنامه‌ی تخریب دقیق و نقشه‌هایی لازم است که شامل موارد زیر باشند:
• محل ساختمان
• مسافت ساختمان مورد تخریب تا ساختمان‌های مجاور آن و خیابان‌های اطراف
• سیستم‌های پشتیبانی ساختاری ساختمان
• برنامه‌ای که روند تخریب ساختمان را نشان دهد، ترتیب خراب کردن اعضای ساختاری و روش تخریبی که مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• طرحی که کلیه اقدامات پیشگیرانه برای حفاظت از مردم از جمله دیوارهای موقت، راهروهای سرپوشیده، داربست، صفحات و تور‌های ایمنی را نشان دهد.
• روش رسیدگی به آوارهای ساختمان تخریب شده
• زمان لازم برای روند تخریب کامل
اقدامات ایمنی
• کلیه کارگران، سرپرستان سایت و مهندسین از جمله اپراتورهای تجهیزات با خطرات احتمالی و روند تخریب باید آشنا شوند.
• کلیه کالاهایی که قابل اشتعال هستند باید از کارگاه خارج شوند مگر اینکه در کاری استفاده شود. تمام مواد قابل اشتعال مانند چوب، الوار، سوخت و غیره در انبارهای مناسب نگهداری شوند. وسایل آتش نشانی، تا پایان زمان تخریب در محل مستقر شوند.
• با توجه به اینکه تمام اجزای یک ساختمان باید تخریب شود، ممکن است کارگران با مشکلات بسیاری مواجه شوند؛ مانند قرار گرفتن در معرض گرد و غبار یا مواد شیمیایی، گرمای شدید، قرار گرفتن در معرض سروصدای زیاد و غیره. بنابراین امکانات پزشکی و کمک‌های اولیه باید همواره در دسترس باشد و اقدامات مناسب انجام بگیرد. در پروژه‌های بزرگ حضور واحد HSE برای بررسی این موارد و رسیدگی به مسائل ایمنی الزامیست.
روش‌های تخریب ساختمان‌ها و سایر سازه‌ها
به طور کلی روش‌های تخریب ساختمان‌ها و سازه‌ها به دو گروه عمده تقسیم بندی می‌شوند:
۱- تخریب غیر‌انفجاری
۲- تخریب با مواد منفجره
روش تخریب غیر انفجاری: در این روش تخریب سازه با استفاده از برخی تجهیزات و بدون استفاده از مواد منفجره انجام می‌شود. در ایران به طور عمده از این روش استفاده می‌شود. تجهیزات مختلفی که برای این نوع تخریب استفاده می‌شود عبارت‌اند از:
• پتک: یک نوع چکش دستی کوچک است که برای تخریب دیوارهای نازک یا ستون‌های منفرد استفاده می‌شود.
• بیل مکانیکی و بولدوزر: این ماشین‌های بزرگ برای تخریب ساختمان‌های در ابعاد کوچک هستند و به طور عمده برای کندن خاک یا انتقال آوار به کامیون‌ها و غیره استفاده می‌شوند.
• گوی تخریب: ساختمان‌های با ارتفاع بیشتر (مثلا ۶ یا ۷ طبقه)، با کمک بیل‌های مکانیکی یا بولدوزرها قابل تخریب نیستند. در چنین مواردی از جرثقیل دارای توپ تخریب برای عملیات تخریب استفاده می‌شود. این توپ به وسیله یک زنجیر فولادی به جرثقیل متصل می‌شود.
گوی فولادی از یک سمت کشیده شده و به سمت ساختمان رها می‌شود و بخشی از آن را تخریب می‌کند. به طور کلی این روش توصیه نمی‌شود زیرا مسیر حرکت گوی فلزی پس از برخورد به سازه قابل کنترل نیست و روش بسیار خطرناکی است.
• بیل‌های مکانیکی بلند مرتبه: از این بیل‌های مکانیکی در تخریب ساختمان‌های بلند استفاده می‌شود که تخریب توسط انفجار در آن‌ها امکان پذیر نیست. ساختمان تا ارتفاع۱۰۰ متر با استفاده از این نوع دستگاه قابل تخریب است.
روش تخریب با مواد منفجره: در این روش اساس کار این است با استفاده از مواد منفجره، تکیه گاه‌های اصلی ساختمان مانند ستون‌ها و تیرها برداشته شود و در نهایت ساختمان فرو بریزد.
در این روش باید مسائل بسیاری در نظر گرفته شود. حتی شرایط آب و هوایی منطقه در روز تخریب، بر روی خطرات ناشی از آن تاثیر گذار است. برای مثال اگر در روز تخریب هوا ابری باشد، موج حاصل از انفجار پس از برخورد با ابر‌ها به سطح زمین بازگشته و باعث خرابی‌های زیادی در منطقه خواهد شد.
بسته به نحوه‌ی سقوط سازه، دو نوع تخریب انفجاری وجود دارد:
• سقوط مانند درخت: در این نوع تخریب، ساختمان مانند درختی که قطع می‌شود، به یک سمت می‌افتد. این نوع تخریب انفجاری متداول‌تراست. هنگامی که فضای آزاد زیادی در کنار سازه موجود باشد، این نوع تخریب امکان پذیر است. اگر فضای آزاد در سمت چپ ساختمان در دسترس باشد ، مواد منفجره در پایین ساختمان و در ستون‌های سمت چپ آن قرار داده می‌شود. برای کنترل بیشتر بر روی جهت سقوط ساختمان، کابل هایی فولادی نیز از سمت چپ به ساختمان متصل می‌شوند.
• افتادن بر روی پای خودش: هنگامی که فضای آزاد زیادی در اطراف ساختمان در دسترس نباشد و سازه هایی در اطراف ساختمان نیاز به محافظت داشته باشند، از این نوع تخریب استفاده می‌شود. در این نوع تخریب، مواد منفجره در قسمت میانی کف ساختمان قرار داده شده اند. ساختار کار به این صورت است که به وسیله انفجار ستون‌های طبقه اول برداشته شود، سپس قسمت فوقانی ساختمان بدون تکیه گاه می‌ماند و بر روی طبقه اول می‌ریزد و خراب می‌شود.
این مواد منفجره بسیار قوی هستند زیرا انفجار آن‌ها باید به یکباره ساختمان را خراب کند. در صورتی که مواد منفجره در یک قسمت ساختمان زودتر از بخش‌های دیگر عمل کند، ساختمان به سمت قسمت اول سقوط می‌کند. بنابراین، این نوع تخریب عدم قطعیت زیادی را در پی دارد در نتیجه کمتر از این آن استفاده می‌شود.
منبع:
theconstructor.org
 |
مپسا | نرم‌افزار آنلاین حسابداری پروژه ساخت و ساز |
|---|
