ﻧﻮﺭپردازی از جمله موهبت هایی است که در زندگی انسان تاثیر بسیار زیادی می گذارد. ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻫﯿﭻ چیزی ﺩﺭ ﺩﻧﯿﺎ را بدون نور نمی توان دید.
ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻧﻮﺭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﺎﺭﯾﮑﯽ مشخص ﻣﯽ ﺷﻮﺩ. ﺑﺎ ﻫﺪﺍﯾﺖ هوشمندانه ﻧﻮﺭپردازی ﺑﻪ ﺩﺍﺧﻞ ﺑﻨﺎ ﻭ ﺑﺎ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﻧﻮﺭ ﻭ ﺗﺎﺭﯾﮑﯽ، ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﻓﻀﺎﯼ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺟﺪﺍﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻫﺎﯼ مختلف جدا کرد ﻭ ﯾﺎ ﺍﺯ ﺁﻥ برای مرتفع بودن یا گود بودن برخی بخش های آن فضا استفاده کرد. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻧﻮﺭپردازی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﻣﻨاسب تر ﺍﺳﺖ زیرا می توان با کمک نورپردازی برخی وسایل را کوچکتر یا بزرگتر از حد واقعی آن ها نشان داد.

ﻧﻮﺭﭘﺮﺩﺍﺯﯼ ﺧﻮﺏ ﻧﯿﺎﺯﻫﺎﯼ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺁﺳﺎﯾﺶ ﻭ ﺍﻣﻨﯿﺖ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﭘﺲ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﻓﻀﺎ هماهنگ می شود، ﻭ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ، ﺭﻧﮓ ﻭ ﺷﮑﻞ ﻓﺮﻡ ﺍﺳﺒﺎﺏ ﻭ ﻟﻮﺍﺯﻡ ﺍﺗﺎﻕ نمایی ﺯﯾﺒﺎ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ. ﺑﺮ ﺧﻼﻑ ﺍﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ، ﻧﻮﺭﭘﺮﺩﺍﺯﯼ نادرست این است که ﺩﺭ ﻓﺮﺩ ﺣﺴﯽ ﺁﺯﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﯾﺠﺎﺩ می کند. ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﻧﻮﺭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺷﺖ، ﻫﻨﺮ ﻣﻌﻤﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺤﺚ ﻣﻔﺼﻠﯽ ﺭﺍ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﺭﻭﻧﺪ ﺑﻬﺮﻩ ﮔﯿﺮﯼ ﺍﺯ ﻧﻮﺭ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻭ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ.
ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ مطلب بررسی نقش نور در فضای داخلی و اصول نورپردازی درست در فضاهای داخلی می باشد.

نورپردازی طبیعی

بهترین شــیوه در طراحی ساختمان ها اســتفاده از نور طبیعی در فضا است. نور طبیعی را می توان برحســب اختلاف کیفی مورد توجه قرار داد. میزان نور طبیعی قابل استفاده بسته به ســاعات روز، دوره های زمانی در طول ســال، آب و هوا، مقدار آلودگی هــای هوا و غیره تغییر می کند.
نوری که از یک طرف وارد فضا می شود، بعد از تعدیل شدن توسط پرده با نوری که مستقیما از بالا تابیده می شود متفاوت است. هردوی این ها با نوری که قبل از ورود به فضا بر روی پوسته ساختمان منعکس می شود کاملا متفاوت می باشد.
برای بهره گیری بهتر از نور طبیعی لازم است موارد زیر مورد توجه قرار گیرد.
محل قرارگیری ساختمان به گونه ای باشد که بهترین استفاده از نور طبیعی انجام شود و هر فضای مسکونی به پنجره یا نورگیر سقف دسترسی داشته باشد.
به پنجره هایی که چشم انداز ایجاد می کند اولویت بیشتری بدهید و توجه داشته باشید که سطح مؤثر نور طبیعی در داخل ساختمان فقط دوبرابر عرض پنجره و در حدود 2 تا 5/2 برابر ارتفاع آن است.
در طراحــی ســاختمان اندازه های نما های شــرقی و غربی ســاختمان را کم کنید و در عــوض اندازه جهت های شــمالی و جنوبی آن را افزایش دهید، چرا که مســیر خورشــید در آســمان در فصل های مختلف ســال تغییر می کند.

طراحی پنجره ها برای سمت های شرقی و غربی ســاختمان به دلیل نیاز به کنترل نور در ساعات مختلف روز کاری بسیار دشوار است. در کشورهای واقع در نیم کره شمالی پنجره هایی که به سمت شمال قرار می گیرند در اثر تابش نور خورشید برای ساکنان ساختمان ها مشکل گرمایی ایجاد نمی کننــد و هم چنین پنجره هایی که به ســمت جنوب قرار می گیرند به ســادگی با اســتفاده از پیش آمدگی ها و ســایه بان ها و پنجره های طاقچــه ای در برابر تابش نور خورشید محافظت می شوند.

در نورپردازی طبیعی تنها یک وسیله نورزا وجود دارد که آن هم خورشید است و نور طبیعی در واقع همان نور خورشید است که گذشته از ایجاد روشنایی در زمین، مزایای بسیار دیگری نیز دارد.

زندگی همه موجودات و ابسته به این منبع پرانرژی است. تحقیقات دانشمندان نشان داده است که شش درصد از مردمی که در مناطق شمالی این کره خاکی زندگی می کنند و از نور خورشید به میزان کافی و طولانی مدت بهره مند نیستند از ناراحتی های روحی شبیه به افسردگی رنج می برند. دانشمندان ثابت کرده اند تغییرات تابش نور که در نتیجه تغییرات فصلی به وجود می آیند نیز بر روحیه افراد تاثیر می گذارند.

نورپردازی مصنوعی

نورپردازی مصنوعی در ساعات کمی از شبانه روز و نیز برای تأمین فعالیت هایی مثل مطالعه، صرف غذا استفاده می کنند.
برخی از منابع نور مصنوعی بســته به شــکل آنها به صورت های نقطه ای، خطــی، صفحه ای و یا حجمــی در فضا قرار می گیرنــد.

نورپــردازی موضعی

با توجه به اینکــه برای برخی فعالیت ها مانند صرف غذا و انجام کارهای ظریف نورپردازی عمومی پاســخ گو نیســت از نور موضعی استفاده می شود. این نور قابل تنظیم بوده و با بهره گیری از آن می توان باعث تقســیم فضا شد. مثلا نور معمولا می تواند بر حوزه غذاخوری تأکید کند.

می توان به وســیله نور، فضایی را وسیع تر و یا کوچک تر نمایش داد. برای این منظور کافی اســت نورپردازی ها بر روی دیوارها و کنج های محیط انجام شــود. به این ترتیب اطراف محیط روشن تر از مرکز شده و بزرگ تر جلوه می کند، حال آن که به عنوان مثال اگر در نورپردازی یک اتاق نشیمن تنها به یک منبع نور برای روشن کردن منطقه ای کوچک در محدوده مبلمان اکتفا کنیم، دامنه دید افراد محدود شده و در نتیجه فضا حتی کوچک تر از آن چه هست به نظر می آید.

به منظور توزیع روشــنی دل خواه لازم اســت محل قرارگیری و ترتیب چراغ ها به گونه ای نیاز به مکان یابی باشد که نور کافی به قسمت های بالایی دیوارها و سقف برسد. این امر عموما چراغ ها در فواصل یکنواخت دارد تا بدین ترتیب شدت روشنایی مورد نیاز در فضا حاصل شود.
لازم اســت برای تأمین روشنایی هر ناحیه، شدت خاصی از نور ایجاد شود. و باید توزیع نور به طور معقولی یکنواخت باشد. این امر به آن معنی است که سرتاسر اتاق باید به میزان مناسبی روشن شود و از ایجاد نواحی تاریک در مساحت های زیاد جلوگیری به عمل آید.

در نورپردازی فضاها می توان از دو دســته نورپردازی مستقیم و غیرمستقیم استفاده کرد. نورپردازی مستقیم: در این روش منابع نوری به طور مستقیم و بدون واسطه فضا را روشن نور خیره کننده ای دارند می کند.

نورپردازی غیرمستقیم: استفاده از نور غیر مستقیم امکان ایجاد نورهای ملایم را در مواقعی که به آرامش در فضا نیاز داریم فراهم می کند. نحوه عمل این نورپردازی به صورت توکار اســت، در این حالت همه نورها به طرف ســقف یا سطوح دیگر هدایت می شود و سایر سطوح اتاق، به وسیله انعکاس متقابل روشن می شود.
نورپردازی در فضاهای مسکونی به طور کلی توصیه می شود طراحی خانه طوری انجام شود که از نور طبیعی به داخل فضاها در طول روز استفاده شود. اما در شرایطی که این امکان میسر نباشد یا در ساعاتی از شبانه روز ناچار به اســتفاده از نورهای مصنوعی باشیم، رعایت نکات زیر در خصوص نورپردازی فضاهای مختلف سبب کارایی و زیبایی آنها خواهد بود.
نورپردازی نشیمن بهتر اســت اتاق نشیمن طوری طراحی شــود که حداکثر استفاده از نور طبیعی به ویژه در بعدازظهرها که بیشــتر این فضا مورد استفاده قرار می گیرد انجام بپذیرد.
بدین منظور می توان از انواع پنجره های دیواری و سقفی استفاده کرد. اما اغلب اتاق های نشــیمن به شــیوه های طراحی نورپردازی مصنوعــی نیاز دارند زیرا این اتاق ها تنوع وسیعی از کاربردهای گوناگون را شامل می شوند. نورپردازی یک اتاق نشیمن عادی باید فضایی آرامش بخش را برای گفت وگوهای جمعی کوچک، ضیافت های جمعی مانند مطالعه، شنیدن موسیقی و تماشای تلویزیون را فراهم آورد.
از انواع نورپردازی موضعی برای فعالیت هایی چون مطالعه و خیاطی اســتفاده می شود. نور کانونی برای نورپردازی وسیع قفسه های کتاب از کف تا سقف و برای روشنایی بخشیدن به آثار منقوش واقع در دیوار به کار می رود.

اثر نور طبیعی در جهات مختلف به فضای داخلی ساختمان

اتاق های رو به شــمال: به دلیل نتابیدن نور خورشید به طور مستقیم در آنها، سرد بوده و نور خیره کننده ای در این فضاها دیده می شود.
اتاق های رو به شرق: اولین اتاق هایی که با طلوع خورشید روشن می شوند، اتاق های رو به شــرق هستند. بعد از گذشت چند ساعت از زمان طلوع، ســایه ای بلند و طولانی مدت بر این اتاق ها ســایه می افکند. بهتر است برا ی تعدیل نور شدید و خیره کننده آفتاب در زمان طلوع، در این اتاق ها از تدابیری چون کرکره، آفتاب گیر، پرده و … استفاده شود.
اتاق های رو به جنوب: نور و گرمای خورشــید در تمام مدت روز در این اتاق ها وجود دارد، البته ممکن اســت طی روز و در فصل های مختلف، کیفیت و میــزان آن اندکی تغییر کند. با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور ما فضاهایی که مدت زمان زیادی را طی روز در آن جا سپری می کنید، بهتر است رو به جنوب باشد.
اتاق های رو بــه غرب: در گرم ترین ســاعات روز، نور خورشــید به ایــن اتاق ها می‌تابد و زمانــی کــه نــور شــدید اســت، چشــم را آزار می دهد. بعــد از ظهرهــا در ایــن اتاق ها در بعد از ظهرهــای فصل آفتــاب می افتــد و نور خورشــید، تندتــر می شــود. مخصوصــا و در فصل زمســتان این اتاق‌ها ســرد هســتند. تابســتان گرمــای زیــادی را ایجاد می کند.
البته باید توجه داشت که در اقلیم های مختلف و در طول و عرض جغرافیایی متفاوت ممکن است موارد بالا کمی تغییر کند.

جایگاه نورپردازی در طراحی داخلی ساختمان

زندگی در ساختمان های سربه فلک کشیده امروزی، همیشه در برابر نور خورشید قرار ندارد. پیشرفت های امروزی ، از لامپ های شیشه ای خانگی ساده، اکنون به سیستم های بسیار مهیج نورپردازی رفته است و حتی کار را به جایی کشانده که از آن به عنوان یک علم و یک دانش کاملا سیستماتیک نام می برند.
امروزه به خصوص نقش این علم در معماری داخلی بسیار مهم و جذاب می نماید. با افزایش کارآیی صنعت برق و امکانات تکنولوژی مربوط به آن، استفاده از محصولات نوری نیز رشد چشمگیری داشته است؛ چنانکه باید اعتراف کرد، روشنایی راه را برای یک تحول در شناخت و طراحی معماری باز کرده است.

این محصولات که مشتمل بر انواع چراغ ها و سیستم های روشنایی هستند، ابزار اصلی نورپردازی را تشکیل می دهند. با تنوع این ابزار، طراحان با مساله ای مواجه می شوند و آن انتخاب صحیح وسیله نوری و تعیین محل مناسب برای آن است. چنین مشکلی پیچیده تر از تامین کمی نور است.
اگر چه لامپ های عریان قادرند نیازهای کمی نور را به آسانی مرتفع کنند، واضح است که جنبه های دقیق تامین آسایش و نکات ظریف زیبایی شناسی از عهده این وسایل ساده بر نمی آید. در حقیقت گره کار در تهیه و تامین نور نیست بلکه تنظیم منابع نوری برای خلق محیط مناسب بصری مساله اصلی است.

در بررسی های انجام شده پیرامون استفاده افراد از نور و چگونگی نورپردازی منازل مسکونی خود، اطلاعاتی راهگشا به دست آمده است که راه را برای راهنمایی تولیدکنندگان، طراحان و نهایتا استفاده کنندگان باز می کند یا باعث سوق دادن آنان به سمت استفاده از منابع نوری مطلوب و راهنمایی تولیدکنندگان، طراحان و نهایتا استفاده کنندگان باز می کند.

رنگ غالب نورهای مورد استفاده نیز حکایت از آن دارد که نورهای با رنگ سرد، بیشتر از رنگ‌های گرم در بین مردم طرفدار دارد. اکثر مصرف کنندگان و خریداران چراغ های روشنایی هنگام خرید محصول مورد نظر اولویت هایی را برای آن مدنظر خود دارند که زیبایی منبع نور دهنده، کیفیت نوردهی آن، قیمت و نصب و نگهداری آن به ترتیب از عوامل دخیل در خرید و جذب مشتریان به محصولات است.

برای هر ناحیه تامین روشنایی خاص باید مقیاسی از منابع روشنایی، شدت خاصی از نور را ایجاد کنند. شدت روشنایی در سراسر ناحیه ای که تامین روشنایی آن مدنظر است، باید به طور معقولی یکنواخت باشد. این به آن معنی است که سر تا سر اتاق باید به میزان مناسبی روشن شود.
این امر به منظور اجتناب از ایجاد نواحی تاریک در مساحت‌های زیاد است که ممکن است در حالتی که شخص مجبور است، از ناحیه تامین روشنایی مربوط به خود به اطراف نگاه کند، به تطابق چشم اثر بگذارد. شدت روشنایی باید با استانداردهای مربوطه انتخاب شود.

منابع:
طراحی پلان نورپردازی واحد مسکونی
تاثیر نور در طراحی داخلی
اصول نور و نورپردازی در معماری و دکوراسیون داخلی

 

	مپسا | نرم‌افزار آنلاین حسابداری پروژه ساخت و ساز ثبت نام رایگان