تصمیم گیری کارفرما در مورد میزان بودجه‌ی مقاوم سازی
با توجه به اینکه ایران کشوری بسیار زلزله خیز است، یکی از مواردی که همواره در پروژه‌های عمرانی کشور مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد، بحث مقاوم سازی سازه در برابر زلزله است. هنگام تعیین مراحل طراحی و بودجه‌ی یک پروژه، باید هزینه مقاوم سازی ساختمان را در بعضی موارد به صورت صریح مشخص کرد. این هزینه‌ها بستگی به عواملی از قبیل تنوع پروژه، شرایط منطقه، شکل سازه، فعالیت‌های زمین لرزه در منطقه و دستو‌رهای آئین‌نامه‌ای دارد.
تصمیم گیرنده نهایی کارفرماست که هزینه‌های فوق را با توجه به سرمایه و نقطه نظر‌های خود در مورد عواقب ناشی از زلزله و با در نظر گرفتن حق بیمه دریافتی، مورد بررسی قرار می‌دهد.
متاسفانه ارائه راهنمائی‌های دقیق جهت تعیین هزینه‌های مقاوم ساختن سازه‌ها در برابر زلزله امکان پذیر نیست. ولی با این وجود طبق مقررات آئین‌نامه‌‌های محافظه کارانه منظور نمودن ۵ درصد کل هزینه پروژه به طور متوسط، جهت مخارج تمهیدات لازم برای مقاوم نمودن سازه‌ها در برابر زلزله، یک معیار منطقی است.
هنگامی که کارفرما ضمن رعایت مقررات آئین‌نامه‌ای، تمایل به کاهش هزینه‌های فوق دارد، باید مطالعات مقایسه‌ای بر روی شکل سازه و یا نوع مصالح مصرفی جهت تعیین عوامل موثر در کاهش هزینه‌ها انجام پذیرد.
شناسایی شکل سازه ها
برای انجام این بررسی و با توجه به نوع مصالح مصرفی، داشتن اطلاعات کافی در مورد شکل سازه‌های مقاوم در برابر زلزله کمک بسیار خوبی به تعیین هزینه‌ها و اجرای یک طرح اقتصادی می‌نماید.
در خیلی از موارد انجام یک سری مطالعات اقتصادی وسیع‌تر جهت تعیین هزینه‌های لازم برای ترمیم صدمات ناشی از زلزله نیز مفید خواهد بود. از نقطه نظر مباحث اقتصادی، هزینه‌های مذکور به سه دسته قابل تقسیم است:
- ارزش زندگی جانداران
- هزینه سازه‌های تخریب شده
- ضرر‌های حاصل در اثر از بین رفتن قابلیت بهره برداری از سازه‌ها
این هزینه‌ها را می‌توان با توجه به مبانی احتمالات تخمین زد. سپس با انجام تحلیلی جهت تعیین عوامل موثر در هزینه، رابطه بین مخارج اصلی مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله و هزینه ترمیم خسارات ناشی از زلزله و حق بیمه را تعیین نمود. در واقع باید یک حالت بهینه از نظر میزان خسارات وارده و میزان هزینه‌ای که صرف مقاوم سازی و ترمیم ساختمان پس از زلزله می‌شود را بدست آورد.
سرمایه گذاری در مقاوم سازی ساختمان، آری یا خیر؟
بطور کلی یک کارفرمای آگاه به مسائل اقتصادی می‌تواند با افزایش اندک در هزینه‌ها، خطر انهدام سازه در اثر زلزله را از بین ببرد. در این صورت حق بیمه عمر نیز کاهش پیدا خواهد کرد. در عوض هزینه‌های ناشی از خسارات جزئی سازه را با حق بیمه جبران نماید. دانشمندی به نام Whitman هزینه‌های تقویت سازه در برابر زلزله‌هایی با درجه بزرگی مختلف را برای آپارتمان‌های بتنی تیپ و با ارتفاع‌های مختلف برآورد نموده که نتایج حاصل در نمودار زیر نمایش داده شده است.
تا زمانیکه مطالعات گسترده دقیق در این زمینه صورت نگرفته است می‌توان اطلاعات کیفی (و نه کمی) مورد نیاز را از منحنی‌هایی نظیر منحنی نمایش داده شده بدست آورد. ذکر این مسئله حائز اهمیت است که باید کارفرما را نسبت به ریسک زلزله و مقاومت سازه در برابر زلزله آگاه نمود تا بداند چه نوع سازه‌ای را در اختیار می گیرد.
معمولا در ساخت ابنیه فنی در صورت استفاده از آئین نامه‌های محاسبات زلزله، شرکت بیمه با شرایط بهتر و با سخت‌گیری کمتر دخالت می‌نماید. ولی چنانچه محاسبات مناسبی برای زلزله وجود نداشته باشد و یا بکار گرفته نشود، حق بیمه نقش مهمی را در هزینه‌ها ایفا می‌نماید. در این صورت کارفرما بیشتر تمایل به بیمه نمودن سازه خواهد داشت تا اینکه سازه‌ای مقاوم در برابر زلزله بسازد.
منابع
کتاب اصول مهندسی زلزله، تالیف دکتر خسرو برگی، انتشارات دانشگاه تهران
 |
مپسا | نرم‌افزار آنلاین حسابداری پروژه ساخت و ساز |
|---|
