مدیریت پروژه به معنی اختصاص، پیگیری و به کارگیری منابع برای رسیدن به اهداف مشخص در یک دوره زمانی خاص است. به همین خاطر برای اینکه یک پروژه در زمان مناسب انجام بگیرد و بودجه مناسب به آن تخصیص داده شود به یک مدیریت مناسب نیاز دارد.

برنامه ریزی پروژه

مهم ترین بخش از مدیریت پروژه، برنامه ریزی آن است. نحوۀ برنامه ریزی می تواند مستقیما بر روی موفقیت پروژه ها تأثیر گذار باشد. به منظور انجام یک برنامه ریزی خوب، اول باید یک سیستم برنامه ریزی و کنترل پروژه وجود داشته باشد.

اولین قدم برای شروع برنامه ریزی یک پروژه، شناخت کامل نسبت به محدودۀ پروژه می باشد. این شناخت شامل اطلاعات کلی پروژه مانند نام پروژه، نام کارفرما، نام مشاور، نام پیمانکار، تاریخ شروع پروژه، مدت زمان انجام پروژه، تاریخ پیش بینی شدۀ پایان پروژه، مبلغ قراردادی پروژه، موقعیت جغرافیایی، حجم کلی کار و غیره می باشد که باید به صورت یک مجموعۀ مدون تحت عنوان شناسنامۀ پروژه تهیه شود. به طور کلی برنامه ریزی و کنترل پروژه شامل دو حوزه می شود:
• مدیریت زمان پروژه
• مدیریت هزینه پروژه
هدف مدیریت زمان در پروژه این است که زمان مورد نیاز را به کمترین حد ممکن برساند و در نتیجه سودآوری بیشتر باشد تا هزینه های کمتری نیز به پروژه تحمیل شود در نمودار زیر مراحل مختلف مدیریت پروژه نمایش داده می شود.

تعریف فعالیت ها در پروژه

قدم بعدی در این مرحله فعالیت های اجرایی و تقسیم کردن آن ها به جزئیات ریز است. برای مثال جهت ساختن یک ساختمان 10 طبقه باید مقدار زیادی از مصالح سیمان، بتن، میلگرد، کاشی و سرامیک و … را به همراه تعداد زیادی نیروی انسانی برقکار، گچکار و جوشکار) و منابع دیگر را در نظر گرفت و بر طبق آن ها بودجه و زمان مورد نیاز را محاسبه کرد. . برای این منظور باید ابتدا هدف کلی پروژه (ساخت آپارتمان) را به مجموعه ای از فعالیت های کوچکتر (و قابل کنترل تر) تقسیم کرد.

برنامه ریزی و کنترل پروژه

در حال حاضر دانش مدیریت پروژه نقش بسزایی را در توسعه کشورها ایفا می کند. پروژه های عمرانی ماننده احداث ساختمان های مسکونی ، اداری ، تجـاری ، سد سازی ، نفـت ، گاز و پتروشیمی از جمله این موارد بشمار می روند.
در همین راستا دانش برنامه ریزی و کنترل پروژه کاربرد وسیعی را در فضای کسب و کار در ایران به خود اختصاص داده است به شکلی که بسیاری از فارغ التحصیلان رشته های مهندسی عمران ،صنایع و مدیریت در این زمینه مشغول به کار شده اند.

اما از آنجایی که مبدأ این دانش از کشورهای پیشرفته و توسعه یافته است ، بزرگترین مشکل ، فاصله بین مفاهیم و مباحث و مهارت های مطرح شده در مراکز آموزش عالی با شرایط واقعی کاری در پروژه های کشور است.
به طور مثال نرم افزارهایی ماننده مایکروسافت پراجکت و پریماورا بر اساس شرایط و استاندارهای کاری حاکم در کشورهایی هماننده آمریکا یا اروپا طراحی و عرضه شده اند.
لذا زمانی که یک فارغ التحصیل دانشگاهی وارد پروژه ای جهت انجام کار می گردد ، به اجبار میبایست از ترفندها و روشهای جانبی برای استفاده از امکانات و قابلیت های نرم افزارهای اشاره شده و تطبیق آن با شرایط واقعی حاکم بر پروژه استفاده نماید.

نمونه هایی از این موارد می تواند چک های مدت دار در پرداخت هزینه ها ، عدم سازگاری ساختار واحدهای هزینه کننده با اصول تعریف شده در واحد برنامه ریزی و کنترل پروژه ، قراردادهای بسته شده و … باشد که هیچ کدام از نرم افزارها به شکل مستقیم این امکان را نداشته و کارشناسان واحد برنامه ریزی و کنترل پروژه مجبورند براساس تجربه از روش های جانبی برای بکارگیری از قابلیت های نرم افزاری و ارائه گزارشات استفاده نمایند.
در یک کلام کنترل پروژه به دنبال پاسخگویی به سوالات زیر است:

1- پروژه چه مدت طول می کشد؟
2- آیا پروژه در تاریخ تعهد شده و تعیین شده در قرارداد به پایان می رسد؟
3- اگر پروژه در تاریخ تعهد شده به پایان نمی رسد ، به چه دلیل این اتفاق افتاده است و چه باید کرد تا تأخیرات جبران گردد؟
4- اگر فعالیت هایی تأخیر کنند، آیا تأخیر آنها بر تاریخ خاتمه پروژه تأثیر خواهد گذاشت؟به چه مقدار؟
5- با صرفه ترین روش جبران تأخیرات یا تسریع اجرای پروژه چیست؟ اساسأ به چه میزان می توان از مدت زمان اجرای پروژه کم کرد؟
6- نیروی انسانی ، ماشین آلات و تجهیزات را چگونه می توان برنامه ریزی کرد تا ضمن استفاده مطلوب با کمبود منابع روبه رو نشویم؟
7- میزان نقدینگی پروژه در هر واحد زمانی باید به چه مقدار باشد تا ضمن پرداخت به موقع پیش پرداختها با تنگنا منابع مالی روبرو نشویم؟
8- نیروی انسانی، ماشین آلات و تجهیزات را چگونه می‌توان برنامه ریزی و زمان بندی کرد تا ضمن استفاده مطلوب با کمبود منابع روبرو نشویم؟

فاز های پروژه

یک پروژه ممکن است دارای فازهای طراحی اولیه، طراحی مفهومی، اجرا باشد. یا می توان از فازهای شکل‌گیری، برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل نام برد. کلا مفهوم فازهای پروژه برای تقسیم ‌بندی بهتر و قابل کنترل‌ تر پروژه مطرح شده است.
از آنجاییکه پروژه های ساختمانی همواره در حال تغییر هستند، یک مدیر پروژه موفق بایستی طیف وسیعی از مهارت ها و توانایی های بی شمار برای مدیریت گروه ها و پروژه های متنوع را در اختیار داشته باشد.
مدیریت پروژه ساختمان یک حوزه کاری پیچیده ای تلقی می شوند که مستلزم دارا بودن دانش در حیطه های مختلفی مانند تامین مالی، واسطه گری، قانون، کسب و کار و موارد دیگر است.

مراحل پروژه ساختمانی

فاز صفر: شامل مطالعات اولیه و تحقیقات و بررسی های طرح های توجیهی و … می شود.
فاز یک: شامل توافقات اولیه بین مشاور طراح و کارفرما در خصوص پلن های اجرایی و نقشه های کلی می شود.
فاز دو: ورود مهندسین مشاور معماری، تاسیسات و برق به جزئیات نقشه ها منطبق بر قوانین شهرداری و نظام مهندسی است که این طراحی ها بر اساس تصمیمات فاز یک صورت می گیرد. در این فاز جزئیات به تفصیل تهیه می شود.
فاز سه: در این مرحله پیمانکار انتخاب شده و فاز اجرای پیمان آغاز می گردد. نظارت بر اجرا نیز توسط مهندس مشاور و ناظر صورت می پذیرد.
فاز چهار: در مرحله ی نهایی علاوه بر مسائل قانونی و پایان کار، پیمانکار نتیجه نهایی را به کارفرما یا ناظر پروژه تحویل می گردد و پس از آن بهره بردار جهت استفاده از پروژه وارد می شود.

طرف های پروژه ساختمانی

کارفرما
کارفرما یا مالک یا سرمایه گذار پروژه که در اکثر مواقع نقش بسیار تعیین کننده ای در تهیه ی وندور لیست دارد.
مشاور معماری، برق و تاسیسات پروژه
مشاوره پروژه می تواند توسط اشخاص یا شرکت های مختلفی انجام گیرد. بنا به نوع تجهیزاتی که ارائه می دهید نیاز به تایید مشاور هر بخش دارید.
پیمانکار پروژه
شرکت پیمانکار می تواند اصلی یا فرعی باشد. می توان در یک پروژه ساختمانی در بخش های مختلف ابنیه، برق و تاسیسات پیمانکاران مختلفی را به کار گرفت.
ناظر پروژه
ناظر به مهندس مشاوری گفته می شود که از طرف سازمان نظام مهندسی جهت نظارت بر اجرای اصولی پیمانکار معرفی می گردد.
در مواقعی ناظر دیگری در پروژه از طرف مهندس مشاور و طراح اصلی مقیم می شود تا نظارت بر پیمانکار با دقت بالایی صورت گیرد.
عامل چهارم
عامل چهارم بازوی کمکی کارفرما و در حقیقت مدیر پروژه جهت هماهنگی های مورد نیاز بین مشاور و کارفرما و پیمانکار است.

مدیریت پروژه های ساختمانی نیازمند طیف وسیعی از مهارت ها و توانایی ارتباط با طیف وسیعی از سازمان ها و افراد برای هدایت پروژه از مفهوم ساختن است. مهم است که مدیران پروژه های ساخت و ساز در طی هر فاز پروژه از اصول مدیریت پروژه پیروی می کنند.

	مپسا | نرم‌افزار آنلاین حسابداری پروژه ساخت و ساز ثبت نام رایگان