روف گاردن از دو کلمه‌ی روف به معنای بام و گاردن به معنای باغچه تشکیل شده است. این نوع بام که در معماری مدرن، به وفور دیده می‌شود؛ در واقع ترکیبی است از طبیعت، در المان‌هایی که کاملا دست ساز انسان هستند. به نظر می‌رسد با این نوآوری، سعی داریم طبیعت را دوباره وارد زندگی خود کنیم.
وقتی صحبت از طراحی و ساخت یک ساختمان در میان است، یکی از مواردی که می‌توان در آن خلاقیت زیادی به خرج داد، نوع سقف مورد استفاده است. بام‌های سبز در واقع یک نوع استفاده از فضای بام است که مواد و مصالح قیری، بتنی و غیره را با یک فضای سبز و دلنشین جایگزین می‌کند. روف گاردن یا همان بام سبز، انواع مختلفی دارد که در این مطلب قصد داریم به بررسی مزیت‌ها، انواع و برخی از نکات اجرایی آن بپردازیم.
مزایای استفاده از روف گاردن
امروزه کاشت گیاهان در داخل شهرها، به عنوان روشی برای بهبود کیفیت هوا و کاهش گرما شناخته شده است. اما کمبود فضا و زمین‌های گران‌قیمت، افزایش پارک‌ها و فضای سبز را دشوار می‌کند. این همان شرایطی است که ما را به سمت استفاده از فضاهای پشت بام به عنوان فضای سبز می‌برد و به همین دلیل است که طی سال‌های اخیر، به ویژه در شهرهای بزرگ‌تر و توسعه یافته، روف گاردن‌ها محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند.
کشورهایی مانند فرانسه، سوئیس و کانادا قوانینی را تصویب کرده اند که کلیه ساختمان‌های تجاری و مسکونی جدید را ملزم به داشتن بام سبز حداقل در بخشی از بام سازه می‌کنند.
بعضی از مزایای استفاده از بام سبز در اینجا مورد بررسی قرار گرفته است:
شادابی بیشتر
تصور کنید که در محل کار خود هستید و برای صرف ناهار تصمیم به ترک دفتر دارید؛ برای رفتن به یک پارک زیبا، کافی است فقط از آسانسور به بالاترین طبقه بروید!
طبق مطالعات انجام شده در دانشکده پزشکی دانشگاه Exeter انگلیس، داشتن ارتباط منظم با طبیعت و فضای سبز در مناطق شهری می‌تواند به انسان در حفظ سلامت روانی کمک کند و باعث شادابی روح شود.
کیفیت هوای بهبود یافته
بام‌های سبز، در کاهش آلودگی هوا و گاز‌های گلخانه‌ای در مناطق شهری نقش دارند.
توجه به این نکته مهم است که یک بام سبز در یک شهر ممکن است تاثیر زیادی نداشته باشد، اما تعداد زیادی از آن در یک شهر، تاثیر چشمگیری خواهد داشت.
کاهش هدر رفت انرژی در سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی
مواد و فن‌آوری‌های مورد استفاده در بام‌های سبز، مانند غشاهای ضد آب بکار رفته در آن، با کاهش ضریب حرارتی سقف، می‌تواند باعث کاهش انرژی در استفاده از سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی شود.
استفاده موثر از آب باران
با توجه به کاهش فضاهای سبز در شهرها و افزایش سطح آسفالت شده و ساخته شده، آب باران نمی تواند به راحتی به داخل زمین نفوذ کند. بنابراین وارد آبراهه‌های شهری شده و به سیستم فاضلاب شهری می‌رسد. این به معنای هدر رفت آب تمیز باران است. همچنین کاهش نفوذ باران به داخل زمین می‌تواند باعث ایجاد سیل‌های محلی شود. بام‌های سبز یک راه عالی برای استفاده‌ی مناسب از آب باران است.
کنترل اثر جزیره گرمای شهری (UHI)
یکی از مهمترین اثراتی که بام‌های سبز بر روی مناطق شهری می‌گذارند، کنترل اثر جزیره گرمای شهری است. اگر بخواهیم به طور ساده توضیح دهیم، خورشید سریع‌تر از گیاهان و درختان، بتن و قیر را گرم می‌کند. بنابراین یک توده هوای گرم بر روی شهر تشکیل می‌شود؛ این امر در فصل‌های گرم باعث می‌شود که کل شهر مجبور به استفاده‌ی بیشتر از سیستم‌های خنک کننده هوا بشوند. اگر بتوانیم به جای بام‌های بتنی یا قیری از فضای سبز استفاده کنیم، این اثر به طور محسوسی کاهش خواهد یافت.
سر و صدای کمتر
بام‌های سبز نه تنها عایق گرمایی هستند؛ بلکه در کاهش سر و صدای محیط بیرون نیز می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. ترکیبی از خاک و گیاهان می‌تواند به جذب، انعکاس یا منحرف کردن امواج صوتی کمک کند که در شهرهای شلوغ یا مناطقی که در نزدیکی فرودگاه‌ها یا مسیرهای پرواز قرار دارند، بسیار مفید است.
انواع بام سبز
به طور کلی می‌توان روف گاردن را در سه دسته تقسیم بندی کرد. هر کدام از این دسته‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند و باید با توجه به این ویژگی‌ها و الزاماتی که مورد نظر خودمان است، یک نوع را برای سازه مورد نظر انتخاب کنیم. انتخاب درست نوع بام بسیار مهم است به طوری که اگر در ابتدا نوع بام مناسب برای سازه را به درستی انتخاب نکنیم ممکن است بعدا دچار مشکلاتی شویم.
سه دسته‌ای که گفته شد به شرح زیر هستند:
– گسترده
– نیمه متمرکز
– متمرکز
بام سبز گسترده
این نوع از بام سبز، برای کسانی طراحی شده که هم می‌خواهند به محیط زیست کمک کنند، و هم یک بام سبز با هزینه‌ی کم و نگهداری آسان را ترجیح می‌دهند.
به طور معمول، بام سبز گسترده برای ساختمان‌های دارای بام وسیع، مسطح یا کم شیب و همچنین آپارتمان‌هایی که می‌خواهند باغی بدون عمق و سبک روی بام داشته باشند، مناسب است.
در این بام، عمق خاک بین ۶ تا ۲۰ سانتی‌متر است و ریشه‌ی گیاهان به طور متوسط، تا عمق حدود ۵ الی ۱۵ سانتی‌متر رشد می‌کند. گیاهان مورد استفاده، شیک و سبک هستند و معمولا از چمن‌هایی استفاده می‌کنند که بیش از حد بلند نیستند و سطح پوشش کاملی ندارند، تا به گیاهان فضایی برای تنفس داده شود. نمونه‌های از این نوع بام را می‌توان در سازه باغ کتاب مشاهده کرد.
بام سبز نیمه متمرکز
بام نیمه متمرکز، یکی از سبک‌های چشمگیر در ساخت روف گاردن است و ترکیبی از بام‌های گسترده و متمرکز هستند. در واقع از ویژگی‌های مثبت هر دو نوع، استفاده می‌کند و مناسب برای فضاهای شهری و مکان‌هایی است که به طور روزانه و در بلند مدت تحت مراقبت و رسیدگی منظم هستند.
در این بام سبز، گیاهانی با عمق بیشتر و ریشه بلند‌تر نسبت به بام گسترده کاشته می‌شوند. با توجه به وجود فضای بیشتر برای رشد ریشه، می‌توان در کنار گیاهانی مانند چمن، گیاهان بوته‌ای نیز در آن کاشت.
نکته ای که باید در نظر گرفته شود، این است که نسبت به بام گسترده دارای بار مرده بیشتری است که باید در طراحی سازه آورده شود.
عمق این نوع بام سبز، بین ۱۲ تا ۲۵ سانتی‌متر خواهد بود.
بام سبز متمرکز
عمق خاک در این نوع بام از دو نوع قبل، بیشتر است در نتیجه بار مرده بیشتر خواهد شد. همچنین هزینه‌ی ساخت و خرید گیاهان نیز بالاتر می‌رود. زیرا به طور معمول از گیاهان زینتی و گل‌ها در در آن استفاده می‌شود. با توجه به ویژگی‌های گفته شده، در ساختمان‌های معمولی یا فضاهایی که نمی‌خواهیم زیاد هزینه کنیم، خیلی مناسب نیستند.
در این نوع از بام سبز آلاچیق، مسیر پیاده‌روی و نیمکت در بین گیاهان قرار داده می‌شود تا بتوان از این فضای سبز به خوبی استفاده کرد.
عمق خاک در این نوع بام به طور معمول بین ۱۵ تا ۴۰ سانتی‌متر است پس با توجه به عمق بیشتر، حتی اگر چمن هم کاشته شود، می‌تواند تا بلندی ۲۰ الی ۳۰ سانتی متر برسد و با سرعت متوسط رشد کند.
نکات اجرایی در ساخت روف گاردن
در ساخت روف گاردن باید یک سری نکات اجرایی در نظر گرفته شود که در اینجا به برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
لایه ضد آب
گیاهان کاشته شده در روف گاردن قطعاً به آبیاری نیاز خواهند داشت و این آب نباید باعث خرابی سقف شود؛ بنابراین باید تمهیداتی اندیشیده شود تا سقف ضد آب، بادوام و مقاوم به یخ زدگی باشد. حتی اگر گیاهان داخل گلدان باشند و به طور مستقیم روی سقف نباشند، باز هم باید این تمهیدات در نظر گرفته شود. معمولا برای ضدآب کردن سقف از چند لایه‌ای ممبران ضد آب یا پلاستیک‌های مقاوم در برابر پوسیدگی استفاده می‌کنیم. این لایه‌ها نه تنها مناطقی که گیاه کاشته شده است، بلکه باید تمام سقف را پوشش دهند.
زهکشی مناسب
در صورتی که آب باران یا آب آبیاری گیاهان به درستی تخلیه نشود هم موجب پوسیدگی گیاهان خواهد شد و هم مشکلاتی را برای سقف به وجود می‌آورد. بنابراین با شیب دادن به باغچه‌ها و سقف و استفاده از لایه‌های ممبران مناسب روی لایه‌ی ضد آب قبلی، راه‌های مناسبی برای زهکشی آب تولید خواهد شد.
لایه ژئوتکستایل
لایه‌ی ممبرانی که برای زهکشی آب تعبیه شده است، اگر به طور مستقیم با خاک در تماس باشد دچار گرفتگی و پر شدن سوراخ‌ها با خاک خواهد شد.
بنابراین باید یک لایه ژئوتکستایل بین خاک و راه‌های زهکشی وجود داشته باشد. این لایه همچنین، از خروج سریع آب از دسترس گیاه جلوگیری می‌کند تا گیاه زمان لازم برای استفاده از آن را داشته باشد.
بار مرده وارد شده به سازه
روف گاردن دارای بار مرده‌ی گسترده‌ای در بالاترین نقطه ساختمان است که باید در مرحله طراحی سازه دیده شود. بار وارد شده در بام سبز گسترده عددی بین ۶۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم بر متر مربع، در بام سبز نیمه متمرکز بین ۱۲۰ تا ۲۰۰ و در بام سبز متمرکز این عدد بین ۱۸۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم بر متر مربع خواهد بود.
بنابراین بسیار مهم است که حتی نوع بام را نیز در مرحله طراحی انتخاب کنیم و آن را تغییر ندهیم.
روف گاردن می‌تواند محیط بسیار زیبا و دل انگیزی را در سقف سازه ایجاد کند، اما باید در ابتدا نوع آن با دقت انتخاب شود سپس به درستی اجرا شود و مرتبا تحت مراقبت و نگهداری باشد تا از بین نرود.
منابع:
myrooff.com
www.treescience.com
www.balconygardenweb.com
www.livingroofs.org
 |
مپسا | نرم‌افزار آنلاین حسابداری پروژه ساخت و ساز |
|---|
