اگر در محیط کاری خود با معماران کار می کنید حتما واژه های «شیت» و «شیت بندی» را از زبان آن ها زیاد شنیده اید و احتمالا کمی هم برای شما گیج‌کننده بوده است. اما شیت چیست که تا این حد برای معماران مهم است؟ خود کلمه‌ی شیت (Sheet) در زبان انگلیسی به معنای صفحه‌ی کاغذ است و در رشته‌های دیزاین مانند معماری و گرافیک به هر برگه کاغذی که طرحی روی آن چاپ شده است شیت گفته می شود. در واقع هر برگه‌ای که پلان نقشه ساختمان روی آن چاپ شده است یک شیت محسوب می شود. اما این واژه به صورت تخصصی‌تر در معماری به شیت‌هایی که برای ارائه کار نهایی به کارفرما آماده شده‌اند اطلاق می شود.

هدف از شیت بندی

بعد از اتمام مراحل طراحی ساختمان نوبت به ارائه‌ی طرح به کارفرما می‌رسد، در طی جلسه‌ی ارائه، کارفرما نیاز دارد تا تمام نقاط قوت وضعف پروژه را ببیند و درباره‌ی آن‌ها تصمیم بگیرد. اما اکثر کارفرماها دانش معماری و طراحی ساختمان ندارند و قادر به خواندن نقشه‌های فنی ساختمان نیستند. پس برای رفع این مشکل باید با نشان دادن عکس‌های سه بعدی مناسب و دیاگرام‌های تصویری در قالب یک شیت، جزئیات طرح ساختمان را به آن‌ها نشان داد. در واقع وظیفه‌ی اصلی شیت، پرزانته‌ی طرح به صورت گویا به کارفرما است. به صورتی که کارفرما قادر به درک وتجسم طرح در ذهن خود باشد.

انواع شیت بندی

شیت‌بندی در معماری به دو نوع دستی وکامپیوتری تقسیم می شود. البته گاهی اوقات هم این دو شیوه در کنار هم استفاده می‌شوند، دسته‌ی اول همان طور که از اسمش پیداست با دست انسان و با وسایل طراحی و ماژیک و آبرنگ مستقیم روی مقوا وکاغذ اجرا می شود وکاربردش بیشتر در دانشکده‌های معماری و فضای آکادمیک است. این نوع از شیت بندی هرچند بسیار زیباست وگاهی اندازه‌ی یک تابلوی نقاشی آبرنگ ظرافت دارد اما نکات منفی زیاد دارد که در زیر به آن ها اشاره شده است.

• به علت وقت گیر بودن، در فضای حرفه‌ای مورد استفاده قرار نمی گیرد.
• امکان خطا و لغزش دست در آن زیاد است.
• اگر در هنگام شیت‌بندی دست دچار خطا بشود امکان جبران آن وجود ندارد و باید از اول روی مقوای جدید انجام شود که اصلا به صرفه نیست.
• قابلیت چاپ مکرر در سایز های مختلف را ندارد و تنها یک نسخه از آن می‌توان داشت در صورتی که در شیت کامپیوتری با داشتن فایل اصلی به راحتی می‌توان چندین نسخه از آن را چاپ کرد.
البته در دفاتر معماری معروف مانند دفتر معماری نورمن فاستر هنوز بعضی اوقات شیت دستی بسته می‌شود که بیشتر جنبه‌ی زیبایی دارد و در کنار آن حتما چندین شیت کامپیوتری با رندر‌های با جزئیات از بنا وجود دارد. اما نوع دوم یعنی شیت کامپیوتری بیشترین مورد استفاده در فضای حرفه‌ای را دارد که ازدلایل آن هم می‌توان به سرعت اجرا، دقت فوق العاده، امکان ایجاد تغییر و زیاد وکم کردن المان‌ها ودقیق‌تر بودن اندازه‌ها اشاره کرد.

انواع ترکیب بندی

ترکیب‌بندی در شیت از نکات کلیدی است که باید به درستی رعایت شود. تناسب بین خط و رنگ و احجام از اهمیت بالایی برخوردار است.
• سیاه و سفید: اولین نوع ترکیب‌بندی نوع سیاه سفید است. دراین مدل از شیت‌ها از رنگ استفاده نمی شود و تنها تصاویر و نقشه‌ها به صورت سیاه و سفید ساده در کنار هم روی شیت قرار می‌گیرند. تنها ضخامت خطوط معرف المان‌هاست. به طور مثال در مقطع‌های ساختمانی سطح زمین با خط سیاه ضخیمی نشان داده می شود.
• تک‌رنگ: ترکیب‌بندی تک‌رنگ تقریبا شبیه سیاه و سفید است با این تفاوت که از یک عنصر رنگی هم در آن استفاده می شود مثلا فقط آسمان به رنگ آبی پررنگ نشان داده می شود یا برای نشان دادن عمق فضاها از سایه‌های خاکستری استفاده می‌شود.
• رنگی: دراین نوع شیت‌‌‌بندی بیشتر از رندر‌های واقعی ساختمان با رنگ اصلی مصالح آن‌ها استفاده می شود، رنگ پس زمینه و فونت هم متناسب با رنگ های غالب در ساختمان انتخاب می شود. مواردی که باید در شیت قرار بگیرد شامل آیتم های زیر است:
• پلان‌های طبقات ساختمان که به صورت گویا و با مقیاس مشخص چاپ شده است.
• مقطع‌های ساختمان با ذکر ارتفاع و جزئیات
• دیاگرام‌های طراحی و فضا
• یک رندر خارجی دید پرنده و چندین رندر داخلی و خارجی برای معرفی بهتر بنا
• در صورت نیاز توضیح مختصری در رابطه با کانسپت طراحی و مراحل دیزاین

نکات مهم در جایگذاری عناصر

• پلان‌ها لازم نیست شامل نکات فنی واعداد باشند.
• وجود یک پلان مستر در شیت با رنگ گذاری مناسب و نشان دادن مسیر فضایی کفایت می کند.
• حتما در ارائه‌ی پلان‌ها، نما‌ها و مقاطع از سایه استفاده شود.
• اگر یک مقطع یا پلان شاخص داشته باشیم می‌توان از ترکیب دو تکنیک سیاه و سفید و رنگ استفاده کرد تا کار جلوه‌ی بیشتری پیدا کند. به این صورت که عنصر شاخص به صورت رنگی و بزرگ در نقطه طلایی صفحه چاپ شود و مابقی مدارک به صورت سیاه و سفید در اطراف قرار گیرد.
• دیاگرام‌های تصویری فراموش نشود. دیاگرام‌ها به صورت تصویری و خلاصه روند طراحی را برای کارفرما مشخص می‌کنند و بسیار بهتر از نوشته عمل می‌کنند، پس از آن ها غافل نشوید.
• حتما مشخصات پلان و مقطع قرارداده شده در شیت با فونت ریز در زیر آن‌ها ذکر شود تا کارفرما دچار سردرگمی نشود.
• در رندر‌های خارجی و داخلی از پرسوناژ انسان استفاده شود تا درک فضای انسانی برای کارفرما قابل درک‌تر باشد، اگر کارفرما یک رندر داخلی جذاب با فضای خانوادگی گرم را مشاهده کند قطعا بیشتر به پروژه علاقه‌مند خواهد شد. چون نمایان‌گر همان تصویری است که در ذهن او وجود دارد.
• باتوجه به مصاحبه‌‌های قبلی خود با کارفرما و دانستن نکات مورد علاقه‌اش سعی کنید تا آنجا که ممکن است رندر‌های نهایی شبیه تصویر ذهنی کارفرما از خانه‌ی مورد علاقه‌اش شود.

فونت: یکی از عناصر حیاتی و تاثیر‌گذار در طراحی شیت نهایی، فونت است. فونت در عین زیبایی باید خوانا وگویا باشد. پس از فونت های بیش از حد هنری که صرفا جنبه‌ی تزئینی دارند یا قابل خواندن نیستند باید پرهیز کرد. رنگ مورد استفاده در فونت هم از عناصر مهمی است که نباید از یاد برود.
رنگ: رنگ عامل تاثیرگذاری در شیت‌بندی است. رنگ مورد استفاده نباید حالت تبلیغاتی داشته باشد. حتما از پالت رنگی استفاده شود که نزدیک به رنگ مصالح مورد استفاده در پروژه است. به طور مثال اگر متریال اصلی پروژه چوب است. رنگ قهوه ای سوخته برای رنگ مکمل انتخاب خوبی به نظر می رسد. باید به این نکته توجه کرد که استفاده‌ی بیش از اندازه از رنگ ممکن است نتیجه عکس دهد و چشم بیننده را خسته کند. پس از رنگ ها به شکل متعادل استفاده شود.
زمینه مناسب: یکی از مواردی که در اکثر شیت‌ها رعایت نمی‌شود انتخاب زمینه درست است. گاهی طرح و رنگ زمینه به قدری توجه جلب می کند که باعث می شود نگاه بیننده به جای تمرکز روی پلان ها و رندرها، درگیر زمینه شود و چشم را خسته کند. برای حل این مشکل باید از یک رنگ خنثی برای زمینه استفاده کرد تا در تضاد با خطوط پر رنگ پلان‌ها قرار بگیرد و باعث جلوه‌ی بهتر کار شود. استفاده از رنگ سیاه و رندرها به صورت محو در زمینه از مواردی است که به هیچ وجه توصیه نمی‌شود چون به شدت حواس بیننده را پرت می کند.

عدم استفاده از متن: قبلا گفتیم که استفاده از متن در جای خود در شیت لازم است اما اگر می توانید از تصویر به جای متن استفاده کنید حتما این کاررا انجام دهید. زیرا که تاثیر تصویر چندین برابر متن است، پس تا جایی که ممکن است باید استفاده از متن را به حداقل رساند. مگر در جایی که تصویر پاسخگو نباشد.
دیاگرام: دیاگرام‌ها‌ی فضایی و کانسپت از نکات مهم شیت است. وجود یک دیاگرام گویا که مراحل را به صورت شفاف توضیح می دهد از یک متن 100 کلمه‌ای با ارزش‌تر است پس دیاگرام فراموش نشود.

اما برای شیت‌بندی از چه نرم افزار‌هایی استفاده می شود؟ مهم‌ترین نرم افزار فتوشاپ است که برای قرار دادن عناصر گرافیکی در کنار هم مناسب‌ترین گزینه است. علاوه برآن افکت های جذابی دارد که در هنگام شیت بستن به کارمی آیند. برای طراحی دیاگرام‌های گرافیکی و وکتور‌ها مناسب‌ترین گزینه Corel Draw و illustrator هستند. از دیگر گزینه‌های مناسب برای طراحی شیت می توان به In Design اشاره کرد که البته کاربرد اصلی آن در طراحی جلد و برشور است. اما فرمت‌های آماده اش به کار شیت‌بندی هم می‌خورد.

در آخر به یاد داشته باشیم که یک شیت مناسب با بیان گرافیکی عالی وگویا تاثیر‌گذارتر از چندین ساعت سخنرانی و نوشته برای قانع کردن کارفرماست. پس شیت‌بندی مناسب را دست کم نگیریم و حتما از طراح مناسب برای انجام دادن شیت‌بندی استفاده کنیم.

	مپسا | نرم‌افزار آنلاین حسابداری پروژه ساخت و ساز ثبت نام رایگان