محوطه‌سازی یکی از مهم‌ترین مباحثی است که شاید امروزه خیلی محیط زندگی ما را تحت تاثیر قرارداده است. برای محوطه‌سازی تعاریف متعدد می‌توان بیان کرد، یک تعریف دانشگاهی به این صورت است که «به تسطیح و آماده نمودن بستر طبیعی زمین جهت ساخت یا زیباسازی محوطه‌های ساختمان، سیستم‌های ارتباطی مانند خیابان و پیاده‌رو، شبکه‌های جمع‌آوری آب و فاضلاب و سایر تاسیسات محوطه‌سازی می‌گویند». باید توجه داشت که محوطه سازی تنها به معنی ایجاد فضای سبز نیست و دارای جزییات بیشتری است. بنابر این تعریف می توان متوجه شد که اساس کار در محوطه‌سازی تبدیل بستر طبیعی محل زندگی به مکان زیبا، آسایش و امنیت بیشتر است.
مراحل محوطه‌سازی
محوطه‌سازی مانند تمامی عملیات عمرانی نیاز به طراحی دارد. منظور از طراحی بررسی تمام ابعاد اجرایی و بررسی محصول نهایی پیش از ساخت است و تنها محدود به زیبایی نیست. اهمیت طراحی محوطه‌سازی بیشتر زمانی مشخص می‌شود که شروع عملیات از بستر طبیعی نباشد و به نوعی نیاز به عملیات پاکسازی، تخریب، بوته‌کنی و درخت‌کنی و … باشد به خصوص در مواردی که نیاز به تخریب داریم حفاظت از تاسیساتی مانند آب، برق، گاز، تلفن و فیبرنوری بسیار حائز اهمیت است.
تهیه نقشه توپوگرافی
در مواردی که شروع عملیات از بستر طبیعی است تهیه نقشه توپوگرافی منطقه و بستر بسیار اهمیت دارد، چرا که کلیه عملیات تسطیح مانند هر نوع عملیات خاکی دیگری وابسته به حجم خاک موجود است و حجم از طریق رقوم مندرج در نقشه توپوگرافی قابل محاسبه است. در کلیه عملیات‌های خاکی تلاش می‌شود حجم خاکبرداری و خاکریزی با یکدیگر برابر شود چرا که هزینه‌های عملیات را به شدت کاهش می‌دهد. این نکته بسیار مهم است که حجم و نوع خاکبرداری بسیار به تراکم خاک موجود وابسته است.
بعد از تهیه نقشه توپوگرافی مهم‌ترین نکته بررسی طراحی انجام شده است، چرا که در بسیاری از موارد بعد از تهیه نقشه و مطالعه میدانی، نیاز است با توجه به ویژگی‌های خاک برای جلوگیری از سختی کار نوع اجرا، ماشین‌آلات، زمان‌بندی، مصالح و حتی طراحی محیط سبز را تغییر داد.چون محوطه‌سازی در بسیاری از موارد عملیات سطحی است نیاز به آزمایش‌های مکانیک خاک نیست و تنها اطلاعات کلی از منطقه برای شروع عملیات کفایت می‌کند.
عملیات تسطیح خاک
با توجه به نقشه توپوگرافی و طراحی نهایی عملیات تسطیح را متناسب با جنس خاک آغاز می‌کنیم. در مواردی خاک موجود سست بوده و ممکن است تراز خیلی بالا یا پایین نداشته باشد، می‌توان عملیات خاکی را به صورت دستی انجام داد. در مرحله تسطیح باید به این نکته توجه کرد که تسطیح به معنی ایجاد سطوح و بعضا احجام مختلف است. به عنوان مثال در محوطه‌سازی یک پیاده‌رو باید توجه کرد که نیاز به طراحی سیستم انتقال آب سطحی وجود دارد، که به صورت جوب یا کانال ساخته شود. زمین حاصل به عنوان شاخص ادامه کار انتخاب می‌شود و تمام اندازه‌ها بر اساس بستر مسطح مشخص می‌گردد.
بعد از ایجاد زمین مسطح باید خاک بستر را مجددا ارزیابی کنیم و هدف بررسی این است که آیا خاک به لحاظ کیفی و مکانیکی می‌تواند برای محوطه‌سازی مورد نظر ما مناسب باشد یا خیر؟ در صورتی که مناسب نبود با انتخاب گزینه‌های مناسب خاک را تثبیت می‌کنیم. از مواد تثبیت کننده خاک می‌توان به مواد و ترکیبات سیمانی اشاره کرد.
همچنین می‌توان از ترکیب آهک و سیمان یاد کرد که بیشتر در بسترهایی استفاده می‌شود که خواص خمیری نسبتا بالایی دارند. با اضافه کردن آهک و سیمان به خاک خمیری اصطلاحا خاک دج‌تر می‌شود و خاصیت خمیری آن کاهش می‌یابد علاوه براین مقاومت و باربری آن نیز افزایش می‌یابد. برای خاک‌های درشت دانه می‌توان از قیر استفاده کرد که به دلیل نفوذ ناپذیری نسبی از یخ زدگی و تورم خاک جلوگیری می‌کند. باید توجه داشت که بعد از تثبیت خاک باید سیستم زهکشی را نیز مدنظر گرفت به همین دلیل باید در بعضی نقاط زمین بستر خاک را نفوذ ناپذیر کرد، همچنین باید توجه کرد که در مناطقی که قرار است گیاه کاشته شود، باید خاک مناسب باغبانی با تراکم مطلوب را استفاده کرد.
اجرای محوطه سازی
بعد از تثبیت خاک بستر آماده اجرا و جایگذاری اجزای محسوس محوطه‌سازی انجام می شود. برای مشخص شدن هر ناحیه نیاز است نقشه طراحی شده را به زمین انتقال داد. روش‌های متفاوتی برای انتقال نقشه به بستر تثبیت شده وجود دارد. مانند نقطه‌یابی به وسیله ابزار نقشه‌برداری، استفاده از شاخص‌های محلی برای تعیین نواحی و…. که استفاده از هر یک بسته به توان مالی کارفرما دارد. بعد از مشخص شدن نقاط نقشه روی بستر با ریسمان کشی و خط زنی و یا با پخش گچ نقشه محوطه را روی بستر تثبیت شده حدود نقشه مشخص می‌کنیم.
بعد از تعیین نواحی هر یک از اجزای محوطه شروع به ساخت اجزا می‌کنیم. به عنوان مثال برای ساخت خیابان با استفاده از قوانین و استانداردهای منطقه‌ای اقدام به ساخت خیابان می‌کنیم. به طورکلی ساخت خیابان شامل زیر اساس، اساس و رویه است.
یکی از مهم‌ترین مسائل در محوطه‌سازی بحث روشنایی و نورپردازی است، چرا که استفاده از محوطه منحصر به ساعات روز نیست، علاوه براین باید توجه داشت که در محوطه‌سازی خیابان در صورتی که نور کافی تامین نشود خطر تصادف بسیار افزایش می‌یابد. به نوعی از نور مصنوعی در محوطه‌سازی هم برای افزایش امنیت و هم برای زیبایی استفاده می شود.
ایجاد فضای سبز در محوطه سازی
بخش مهمی از محوطه‌سازی شامل ایجاد فضای سبز می‌باشد. اهمیت فضای سبز به این لحاظ است که بسیار تاثیر فیزیکی و روحی بر روی زندگی انسان می‌گذارد. نحوه طراحی و ساخت فضای سبز بسیار حائز اهمیت است چرا که فضای سبز اگر بد اجرا شود حتی برای منطقه زندگی انسان خطرناک است. به عنوان مثال اگر در یک بلوار از درخت‌ها یا گیاهانی استفاده شود که مانع دیدن آن سمت بلوار شود، ممکن است عابرپیاده در حین گذشتن از عرض خیابان دچار خطر تصادف شود یا اگر از گونه گیاهان حساسیت‌زا استفاده شود می‌تواند زندگی ساکنین را دجار مشکل کند.
به همین جهت در ایجاد فضای سبز باید بسیار دقیق بود. یکی دیگر از مسائلی که در ساخت فضای سبز به آن اهمیت داده نمی‌شود بحث آبیاری و زهکشی است که متاسفانه در مواردی باعث خرابی تاسیسات، رویه‌ها و سنگ‌فرش‌ها می‌شود. باید توجه داشت که ایجاد فضای سبز نیاز به پیش‌نیازهایی دارد که در مرحله تسطیح بیان شد و باید مورد توجه قرار گیرد.
زهکشی و دفع آب های سطحی
مرحله آخر در محوطه سازی که در اصل زمینه آن پیشتر ایجاد شده بود زهکشی است. زهکشی به معنی دفع آب سطحی اضافه در محوطه است. زهکشی به دو صورت عمیق و سطحی انجام می‌گیرد. اصلی‌ترین راه حل برای زهکشی ایجاد شیب در سطوح است. اهمیت زهکشی در بارندگی و برف بسیار دیده می‌شود چرا که در صورت تخلیه نشدن آب سطحی منطقه دچار آب‌گرفتگی می‌شود. البته بعد از منحرف کردن آب باید آب را از سیستم خارج کرد چرا که در مواردی دیده شده آب به زیرسازی رویه‌ها و سنگ فرش‌ها نفوذ کرده و موجب تخریب و آسیب به محوطه شده است.
 |
مپسا | نرم‌افزار آنلاین حسابداری پروژه ساخت و ساز |
|---|
