در میان معماران مدرن ایرانی، حسین امانت و آثار او جایگاه بسیار مهمی دارد. او با طراحی برج آزادی که در دوران قبل از انقلاب آن را برج شهیاد می‌نامیدند، خدمت بزرگی به تاریخ هنر معماری در ایران کرد.
در دوران پهلوی بسیاری از معماران ایرانی تلاش می‌کردند که با الهام گرفتن از سبک‌های غربی و غیرایرانی تجدد را وارد معماری ایران کنند. آن‌ها به اشتباه تصور می‌کردند که به صرف الگو گرفتن از طرح‌های غربی تجدد را وارد هنر و جامعه ایرانی کرده‌اند. اما در بین آن‌ها معماران ایرانی اصیل و اندیشمندی هم حضور داشتند که خلاف این جریان فکر می‌کردند.
حسین امانت با آثاری که خلق کرد هم‌زمان روح ایرانی را با تازه‌ترین طرح‌های جهان در هم آمیخت و سبکی منحصر به فرد و یگانه برای خودش به وجود آورد. در ادامه ابتدا نگاهی به زندگی‌نامه این هنرمند ممتاز و خلاق خواهیم انداخت و سپس آثاری را که طراحی و خلق کرده را بررسی می‌کنیم.
زندگی‌نامه حسین امانت، معمار مدرن ایرانی
یکی از نقاط عطف حسین امانت طراحی برج شهیاد است، او در آن زمان بیست و سه سال سن داشت و دانشجوی لیسانس رشته معماری بود.
از مدت‌ها پیش محمدرضا شاه دستور داده بود تا برجی در تهران ساخته شود و به نوعی نماد تهران جدید باشد. متصدیان امور فرهنگی در یکی از نشریات آن زمان یک آگهی منتشر کردند و از تمامی هنرمندان کشور دعوت کردند که طرح‌ها و ایده‌های خود را برای آن‌ها ارسال کنند.
حسین امانت در آن روزها مشغول کارهای دانشگاهی و به پایان رساندن پایان نامه‌اش بود. به طور اتفاقی این آگهی را دید و به گواه اطرافیانش در عرض 3 روز طرح اولیه برج آزادی را خلق کرد. او برای اینکه بتواند حجم زیاد ایده‌هایی که از مغزش تراوش می‌کردند را به روی کاغذ بیاورد، از دو نفر از دوستان هم‌کلاسی‌اش درخواست کرد تا در این کار به وی کمک کنند. بدین ترتیب امانت و همکارانش سه شبانه روز و با تلاش سخت خود ایده اولیه این برج را بر روی کاغذ آوردند.
همین مساله نشان‌دهنده روحیه حسین امانت و آثار او است. جسارت و پیشتازی او را با طراحی ایده اولیه برج آزادی در تنها 3 روز می‌توان مشاهده کرد. ضمنا این را هم باید اضافه کرد که موضوعی که او برای پایان نامه خود برگزیده بود گواهی بر این مدعاست که امانت تجدد در معماری ایرانی را یکی از دغدغه‌های ذهنی خود قرار داده بود.
او در سال 1321 در شهر تهران متولد شد. پدرش کاشانی بود و مادرش اصالتی همدانی-کاشانی داشت. یکی از اتفاقات مهم در زندگی این هنرمند ایرانی، تحصیل در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران بود. دانشکده‌ای که بسیاری از هنرمندان و اساتید معماری درجه یک ایران را پرورش داده است.
این معمار آوانگارد هیچ‌گاه خودش را به یک سبک مشخص محدود نساخت و همواره در پی کشف چیزهای تازه و فتح کردن قلمروهای جدید بود. در کنار کارهایی که در ایران خلق کرد، آثار بی‌نظیری هم در دیگر کشورها ساخت و برای مثال سفارت خانه ایران در چین یکی از آن‌ها به شمار می‌آید. امانت در حال حاضر در شهر ونکوور کانادا دفتر معماری خودش را دارد و همچنان با شوق و انگیزه مشغول کار مورد علاقه‌اش است.
با آثار حسین امانت بیشتر آشنا شوید
اگر چه نمی‌توان حسین امانت و آثار او را در یک مقاله کوتاه به صورت کامل معرفی نمود، اما حداقل می‌توان به مهم‌ترین ویژگی‌های کارنامه‌اش اشاره کرد.
همانگونه که در بخش‌های قبلی نیز اشاره کردیم، برج آزادی بر تمام عمر و کارنامه این معمار ایرانی سایه انداخته است. اگر چه آثار فوق‌العاده ارزشمندی را بعدها طراحی کرد اما هیچ‌کدام به شهرت برج شهیاد یا آزادی نرسیدند. شاید یکی از دلایل این اتفاق انجام آن پروژه بزرگ در سنین 23-24 سالگی بود اما مطمئنا این مهم‌ترین دلیل نیست.
برج آزادی
در طراحی این برج مهم‌ترین مساله‌ای که برای سفارش‌دهندگان وجود دارد ادغام دوران قدیم و دوران جدید در شهر تهران و انعکاس این مفهوم درون یک برج بود. اگر چه طرح اولیه حسین امانت برای برج آزادی بعدها دستخوش تغییرات و اصلاحاتی شد اما او در همان ایده خام ابتدایی هم توانست رضایت مدعوین جلسه‌ای را جلب کند که تعدادی از اساتید گروه معماری دانشکده هنرهای زیبا اعضای آن بودند.
امانت به آن‌ها گفته بود که قصد وی از طراحی این پایه‌ها اختصاص دادن هر یک از آن‌ها به یکی از سلسله‌های تاریخ ایران بوده است. او طاق‌هایی را که در معماری پیش از اسلام و پس از اسلام در ایران رواج داشت را در هم تلفیق کرد و با دقت فراوان در جزئیات این برج، آن را به یکی از ماندگارترین المان‌های شهری در ایران بدل کرد.
ساختمان اصلی آزادی را از بتن ساخته‌اند و با سنگ‌های سفید رنگ بزرگی تزئین شده است. این سنگ‌ها را از معدن سنگ جورقان استان اصفهان آوردند. سنگ‌کاری این بنا را متخصصین ایرانی انجام دادند و حاصل دست آن زیبایی برجسته‌ای به آزادی بخشید. همچنین سنگ‌های گرانیت را از همدان آوردند و برای ساخت درهای ورودی از این سنگ‌ها بهره بردند.
حسین امانت برای طراحی برج آزادی از سبک‌های مختلفی بهره جست. نشانه‌هایی از معماری مدرن، معماری اسلامی و ایرانی در آن به چشم می‌خورند و همین تلفیقی بودن سبکش منجر به ارزشمندی و ماندگاری این برج شد.
او رعایت اصول هندسی را از معماری یونانی و محصور بودن برج در میان فضای سبز را از سبک کلاسیک آموخت.
بنابراین می‌توان در مورد معماری برج شهیاد، این‌گونه نتیجه‌گیری نمود که او اساسا به یک سبک مشخص و واحد محدود نماند و سعی کرد از هر سبک و متدی که اثرش را در جهت کامل بودن و منحصر به فرد بودن پیش می‌راند استفاده کند. با وسواسی که در انتخاب متریال اولیه بنا به کار برد و انتخاب بهترین سنگ‌ها از داخل کشور (اصفهان، همدان و کرمانشاه) و همکاری با سنگ‌کاران درجه یک ایرانی نشان داد که چقدر برای به سر انجام رساندن این پروژه مشغله فکری داشته است.
خصوصا وقتی همه این مسائل را در کنار سن و سال حسین امانت بررسی کنیم، متوجه عظمت کار این هنرمند ایرانی خواهیم شد.
ساختمان ابن سینا در دانشگاه صنعتی شریف
ساختمان ابن سینا مجموعه کاملی است از کلاس‌ها، سالن آمفی تئاتر، کتابخانه و بخش‌های دیگری که هر یک برای کاری اختصاصی طراحی شده‌اند. او گفته بود ساختمان ابن سینا را با این هدف ساخته که فضایی سیال و در حرکت خلق کند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که این بنا دارد، استفاده ممتازی است که از کمترین فضا شده است. به دیگر کلام، از یک فضای نسبتا محدود استفاده‌ای اقتصادی شده و حال که این ساختمان را بررسی می‌کنیم در می‌یابیم که می‌تواند به خوبی بیشتر نیازهای یک ساختمان دانشگاهی را پوشش دهد. در حال حاضر هم، نه تنها کاربرد این ساختمان کم نشده بلکه روز به روز بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از دیگر جذابیت‌هایی که این ساختمان دارد، حیاط‌های کوچک و بسته‌ای است که حسین امانت آن‌ها را با هوشمندی تمام طراحی و از یکدیگر متمایز کرده است. تلاش او بر این بوده تا آن بنا را بیش از هر چیز شبیه به مدارس قدیمی ایرانی بسازد.
ساختمان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
می‌توان این ساختمان را در این مساله خلاصه کرد که تلفیقی است از معماری پیش از اسلام و سبک‌های مدرنی که بر تکنولوژیک بودن ساخت و ساز تاکید دارند.
چنین تلفیقی تنها از دست کسی بر می‌آید که درک کاملی نسبت به تمام سبک‌های به کار رفته دارد و با تکیه بر علم و دانش غنی خود ترکیب خلاقانه‌ای از تمام آن‌ها به وجود می‌‍‌آورد.
همچنین در این بنا هم شاهد علاقه وافر او به سبک کلاسیک هستیم و استخری که در حیاطش قرار گرفته و دور تا دور آن را فضای سبز در نظر گرفته است، یادآور خانه‌های قدیمی ایران است. کاخ‌هایی که حاکمان قدیم دوست داشتند اطرافش تماما باغ باشد و حوض بزرگی حس زندگانی و نشاط را به ساکنین کاخ القا کرد.
حسین امانت از نسلی برآمده است که همواره بین تجدد‌خواهی و سنت‌‌طلبی در نوسان بوده‌اند. هم دوره‌های او بعضی خود را درون کارهای غربی غرق می‌کرده‌اند و از دل آن طرح‌ها برای مثال، هتل هیلتون تهران بیرون می‌آمده است و در مقابل بعضی دیگر هم هر گونه گوشه چشم داشتن به این سبک‌ها را اشتباهی جبران‌ناپذیر می‌دانسته و اساسا هیچ تلاشی برای نوآوری و ایجاد تغییرات بنیادین در معماری ایرانی نمی‌کرده است.
امثال حسین امانت به خوبی در مقابل هر دو جریان قد علم کرده‌اند. حسین امانت و آثار او را باید نماینده نسل اقلیتی دانست که آگاه بودند که تجدد درست و سالم نه از دل غرب‌گرایی افراطی و نه از درون اندیشه‌هایی بیرون می‌آید که به آغوش سنت پناه می‌برده‌اند. حسین امانت‌ها حق بزرگی بر گردن تاریخ هنر معماری در ایران داشته و دارند و وظیفه ما آشنایی کامل و شناخت عمیق آثار آن‌هاست.
 |
مپسا | نرم‌افزار آنلاین حسابداری پروژه ساخت و ساز |
|---|