یکی از نشانه‌های تغییر و تحول در جهان معماری، تغییر انرژی‌های مورد استفاده برای ساختمان‌های مسکونی، کارگاه‌های صنعتی و … است. در معماری تمام کشورهای جهان این روزها یک مفهوم بسیار رایج و پر استفاده شده است که عبارت است از: انرژی‌های نو
انرژی‌های نو در معماری به معنای استفاده از انرژی‌هایی است که منابعی غیر کربنی دارند و همین هم کمک می‌کند تا معماری سبز توسعه بیشتری پیدا کند. اهمیت این مساله تا آنجاست که گفته می‌شود بیشتر منابع انرژی‌های فسیلی در جهان رو به پایان است و اگر انسان‌ها نتوانند برای آن‌ها یک جایگزین مناسب پیدا کنند، عملا در خطر انقراض خواهند بود. پس اینجاست که مشخص می‌شود چقدر این موضوع مهم و قابل بررسی است.
مپسا در این مقاله مساله کاربرد این نوع انرژی‌ها را بررسی نموده و تعاریفی را که لازم است ارائه می‌کند. با مطالعه ادامه این مطلب، همراه ما باشید.
آشنایی با انرژی‌های نو و مزایای آن‌ها
انرژی‌های جایگزین یا انرژی‌های نو به دسته‌ای از انرژی‌ها گفته می‌شود که برای تولید آن‌ها از منابع بدون کربن بهره می‌برند. از جمله این انرژی‌ها، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- انرژی خورشیدی
- انرژی بادی
- انرژی دریایی
- زمین گرمایی
- نیروگاه‌های آبی
- و…
از جمله مزیت‌هایی که برای این دسته از انرژی‌ها می‌توان برشمرد، تناسب آن‌ها با سلامت محیط زیست است. حتما به خوبی اطلاع دارید که وقتی از انرژی‌های فسیلی استفاده می‌کنیم، باعث انتشار دی‌اکسید کربن در هوا می‌شویم و همین مساله عاملی می‌شود برای آلوده شدن هوا، افزایش گرمای زمین، نابودی گونه‌های گیاهی و جانوری و بسیاری از دیگر مضررات که این عنصر برای محیط زیست دارد.
اما وقتی انرژی‌های جایگزین برای فعالیت‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند، نه تنها این معایب را با خود همراه ندارند بلکه هزینه بسیار کمتری هم دارند و هیچگاه به پایان نمی‌رسند. ضمن اینکه همواره با به روز شدن تجهیزات و ابزارها برای مهار این نوع انرژی‌ها می‌توان به کیفیت بهتر و مطلوب‌تری از آن‌ها دست یافت. تمام این ویژگی‌هایی که یاد شدند نشان می‌دهند که بررسی این موضوع در جهان معماری بسیار مهم است و اگر کسی بتواند در ساختمان و بنای خود از آن‌ها بهره ببرد، در زمینه‌های مختلفی سود برده است.
انرژی‌های نو در معماری چه کاربردی می‌توانند داشته باشند؟
اگر با معماری سبز و ایده‌هایی که پیرامون آن مطرح شده‌اند آشنا هستید، اطلاع دارید که مهم‌ترین هدف آن طراحی ساختمان‌هایی است که نیاز به سوخت‌ها و انرژی‌های فسیلی را به حداقل برسانند. پس مفاهیم معماری سبز و انرژی‌های جایگزین تناسب تنگاتنگی دارند و برای رسیدن به هر یک از آن‌ها باید دیگری را هم در دستور کار قرار داد. اما؛ چگونه می‌توان از انرژی نو در معماری بهره برد؟ پاسخ دادن به این سوال اصلا مساله ساده‌ای نیست و نمی‌توان در چند خط موضوعی به این مهمی را بررسی کرد.
در واقع برای طراحی و معماری ساختمان‌های مدرن و همخوان با معماری سبز، لازم است به این موارد دقت شود:
- محل احداث بنا در جایی باشد که بتوانیم بیشترین استفاده را از انرژی‌ها نو داشته باشیم.
- تا جای ممکن از هدر رفت انرژی جلوگیری نموده و مانع از این شویم که نیاز گسترده‌ای برای منابع ایجاد شود.
- نوع مصالح به کار رفته، ترکیب مصالح انتخاب شده در کنار هم و تناسب بین مصالح و شرایط جغرافیایی محل احداث بنا از دیگر مسائلی می‌باشند که باید مورد توجه واقع شوند.
حال برای شرح بیشتر این ۳ اصل و ارائه توضیحات تکمیلی برای آن‌ها به سراغ بخش‌های بعدی می‌رویم.
اهمیت اقلیم در معماری و طراحی
اصل اولی که ذکر شد، به دسترسی ما نسبت به منابع انرژی‌های مورد نیاز مربوط می‌شود. در واقع، انتخاب اقلیم مناسب کمک می‌کند تا به همان انرژی‌هایی که می‌خواهیم راحت‌تر دسترسی پیدا کنیم. اینکه ساختمان به چه شکلی و چگونه استقرار پیدا کند، مکان قرار گیری فضاهای داخلی، ارتفاع مناسب برای بهره بردن از انرژی بادی، قرار داشتن در زاویه‌ای مناسب نسبت به تابش خورشید برای مهار انرژی حاصل از تابش آن، دسترسی به سرچشمه آب طبیعی و … جزء نکاتی هستند که به اقلیم مربوط می‌شوند.
برای مثال، همان گونه که جهت ساخت یک سد به سراغ اقلیمی می‌روند که بارش باران و برف در آنجا زیاد باشد و بتوان آب‌های تجمیع شده را مهار کرد، به خاطر اینکه بتوان برای ساختمان از انرژی خورشیدی بهره برد هم باید به جایی رفت که شرایط ایده‌آلی برای این کار وجود داشته باشد.
در ساختمان‌هایی که متناسب با انرژی‌های جایگزین طراحی نشده‌اند، برای خنک نگاه داشتن فضای داخلی از انرژی‌هایی مثل برق استفاده می‌شود. در حالی که اگر همان ساختمان با هدف هماهنگی با اصول معماری سبز ساخته می‌شد، اقلیمی برای آن انتخاب می‌شد که فضاهای داخلی به صورت معمول خنک باشد و نیازی به استفاده از انرژی‌ها جهت خنک کردن آنجا نیاز نداشته باشند.
طراحی ساختمان‌های بدون هدر رفت انرژی زیاد
وقتی که انرژی‌های مورد استفاده در داخل ساختمان هدر بروند، موجب خواهند شد تا به انرژی‌های جدیدتری جهت جایگزین نمودن آن‌ها احتیاج پیدا کنیم. برای توضیح بیشتر، تصور کنید که معماری یک ساختمان در جهت استفاده از انرژی خورشیدی برای گرم نگاه داشتن فضای داخلی صورت گرفته است. اما اگر طراحی آنجا نتواند از هدر رفتن گرمای داخلی و از نفوذ سرمای بیرون جلوگیری نماید، ساکنان آن ساختمان به انرژی‌های بیشتری برای گرم نگاه داشتن فضای داخل احتیاج پیدا خواهند کرد.
در چنین شرایطی، ممکن است نتوانند این حجم از انرژی‌های نو مورد نیاز را به دست آورند. همچنین، شاید امکان بهره بردن از چنین حجمی از انرژی‌ها وجود داشته باشد اما برای انجام این کار باید سرمایه و هزینه زیادی صرف شود و انجام این کار خیلی به صرفه نمی‌باشد. تمام این موارد، نشان دهنده این است که صرفه‌جویی در استفاده از انرژی‌ها مساله‌ای تاثیر گذار است و اگر این اصل رعایت شود، می‌توان بدون دردسر و به راحتی از انرژی‌های جایگزین بهره برد.
انتخاب مواد اولیه و مصالح ساختمان متناسب با انرژی‌های نو
پس از بررسی دو نکته قبلی، به سراغ سومین نکته می‌رویم که مربوط می‌شود به مواد و مصالح و ابزاری که برای استفاده بهتر از انرژی‌های نوین در داخل ساختمان به کار برده‌ایم. این نکته بسیار گسترده است و هم مربوط به جذب انرژی‌های نو و هم مربوط به جلوگیری از هدر رفت انرژی‌های داخل ساختمان می‌باشد. معماران و طراحان جهت مهار انرژی‌های نوین و حفظ و نگاهداری انرژی‌های موجود لازم است که از مدرن‌ترین و مناسب‌ترین مصالح و ابزارها استفاده کنند.
وقتی می‌شود از پنجره‌های دوجداره، کفپوش‌های مدرن، چراغ‌های خورشیدی و … استفاده کرد یا وسایل اختصاصی برای جذب انرژی بادی را بر روی پشت بام تعبیه کرد، دیگر چرا باید به سراغ انرژی‌های فسیلی رفت که هم هزینه زیادی دارند و هم آلودگی بالایی ایجاد می‌نمایند. بنابراین، رعایت کردن این اصول نه تنها راحت و بی دردسر است، بلکه مزایای بسیار مهمی با خود به همراه خواهد داشت.
انرژی‌های نو در معماری ایران
در کشور ما که به دلیل قرار داشتن در مسیر توسعه نیاز به استفاده از انرژی‌های نو بسیار بیشتر است، می‌توان با احترام گذاشتن به اصول معماری سبز کشوری آبادتر و توسعه یافته‌تر به دست آورد. در کشور ما و در سالیان اخیر شاهد این بوده‌ایم که استفاده از انرژی‌های جایگزین برای ساختمان روز به روز بیشتر شده است. اما متاسفانه این موضوع بیشتر مربوط به ساختمان‌هایی می‌شود که کارکردهای تجاری، علمی و پژوهشی دارند و کمتر در ساختمان‌های مسکونی و معمولی شاهد این هستیم که افراد مایل باشند برای استفاده از این انرژی‌های نو سرمایه‌گذاری کنند.
به همین خاطر وظیفه بسیاری از ارگان‌های دولتی و مردمی تبلیغ مزایای استفاده از انرژی‌های نو و البته سادگی بهره بردن از آنهاست. در ادامه چند مثال برای این کار می‌زنیم تا مشخص شود مهار این گونه منابع چقدر راحت است:
- برای مهار کردن انرژی خورشیدی، می‌توان سیستم‌های فوتو ولتائیک را در بخش‌هایی از ساختمان که در معرض تابش نور خورشید قرار دارند تعبیه کرد. وقتی که نور خورشید مستقیما بر روی پنل‌های این سیستم تابیده شود، انرژی الکتریکی ایجاد می‌شود. نصب این سیستم و بهره‌هبرداری از آن بسیار راحت است و هیچ نوع آلودگی صوتی نیز به همراه نخواهد داشت.
- برای استفاده از انرژی‌های زیست توده می‌توان از منابع گیاهی، مواد زائد کشاورزی، زباله‌ها، مواد غذایی، فضولات دامی و … استفاده کرد. انجام دادن این کار و گرفتن انرژی از این گونه مواد، نه تنها به نفع شماست بلکه کمک می‌کند تا مانع از انتشار گازهای مخرب آن‌ها در داخل محیط زیست شد.
- استفاده از توربین‌های بادی و بهره بردن از انرژی‌های بادی که توسط آن تولید می‌شود، یکی دیگر از کارهایی است که می‌توان انجام داد. این توربین‌ها به برق نیاز ندارند، بخشی از تقاضای برق ساختمان را پوشش می‌دهند، هزینه بسیار کمتری ایجاد می‌نمایند و بسیاری از مزیت‌های دیگری که همراه دارند.
در این مقاله ابتدا انرژی‌های نو را معرفی کردیم و انواع آن‌ها و البته مزیت‌های استفاده از چنین منابعی را بررسی نمودیم. در ادامه تلاش کردیم تا هم اصول و نکات مهمی را که باید در فرایند بهره بردن از این انرژی‌ها مورد توجه قرار گیرند شرح دهیم و هم مثال‌هایی عملی و کاربردی بزنیم تا بتوانید راحت‌تر از این نوع انرژی بهره ببرید.
لطفا ما را از نظرات خود بهره‌مند سازید و اگر در ساختمان‌تان توانسته‌اید سیستم‌هایی نصب کنید و به وسیله آن‌ها انرژی‌های نو را به کار گیرید، از تجربیات‌تان برای ما بگویید.
منابع:
 |
مپسا | نرم‌افزار آنلاین حسابداری پروژه ساخت و ساز |
|---|
