در میان سبک‌های معماری، سبک هایتک جزء سبک‌هایی است که در نیمه دوم قرن نوزدهم به وجود آمد. سبک هایتک که با نام‌های دیگری همچون فناوری برتر یا تکنولوژی پیشرفته نیز شناخته می‌شود، ویژگی‌های خاص خود را دارد.
معماری هایتک را می‌توان شکل توسعه یافته‌ای از معماری مدرن دانست که در نهایت منجر به معماری پست‌مدرن شد. در این سبک، عناصر پیشرفته تکنولوژی و صنعت در یکدیگر ادغام شدند و جلوه‌های نوینی از معماری را پدید آوردند.
از معماری هایتک با عنوان پلی بین معماری مدرن و پست‌مدرن یاد می‌شود و به همین خاطر هم، تمایز دادن تفاوت‌های بین این سبک‌ها اندکی دشوار است. در این مقاله قصد داریم که این سبک را بررسی نماییم.
تاریخچه معماری هایتک
قبل از هر چیزی، مورخان هنر معماری بر روی این نکته اتفاق نظر دارند که اولین بنایی که به سبک هایتک ساخته شد، برج ایفل بود. برج ایفل در سال 1870 و با ادعای بلندترین سازه فلزی جهان ساخته شد. این برج خصوصیات بناهای هایتک را در خود جای داده است.
اما در اصل اولین نمونه‌های معماری هایتک در کشورهای اروپای غربی و آمریکای شمالی ساخته شدند. در دهه 1970 معماران اروپایی و آمریکایی تصمیم به ساخت نوع تازه‌ای از ساختمان گرفتند که منجر به ابداع این سبک گشتند.
یکی از مواردی که آن‌ها را به ساخت این نوع ساختمان مجاب کرد، نیاز به بازسازی خانه‌هایی بود که در دوران جنگ جهانی دوم تخریب شده بودند. این معماران خلاق، تصمیم گرفتند به جای اینکه فقط به بازسازی ساده آن بناها اقدام کنند، در نوع مصالح و شکل استفاده از آن‌ها تغییراتی ایجاد نمایند.
دیگر مساله‌ای که در ابداع معماری هایتک تاثیرگذار بود، فضای جامعه آمریکا در دهه 1970 بود. در این دهه مردم، دانشمندان و متخصصین مایل بودند تا جای ممکن از نظر تکنولوژی پیشرفت کنند و از مظاهر فناوری‌های نوین بهره ببرند. با توجه به وجود چنین فضایی، معماری فناوری برتر یا معماری تکنولوژی پیشرفته مورد استقبال آن‌ها واقع شد.
در سال 1978 دو معمار که به کارهای ژورنالیستی هم علاقهمند بودند، کتابی با این عنوان به چاپ رساندند: های-تک: فرم‌های صنعتی و کتاب‌های مرجع برای خانه‌سازی.
در این کتاب عکس‌های مختلفی از ساختمان‌هایی به چاپ رسیده بود که از مصالح صنعتی پیشرفته‌ای استفاده کرده بودند و فرم ساختمان‌ها حالت صنعتی پیشرفته‌ای داشت. نویسندگان این کتاب که جان کرون و سوزان اسلزین نام داشتند، مبدع نام هایتک برای این سبک از معماری شدند.
ویژگی‌های معماری هایتک
برای اینکه بتوان به سوال (معماری هایتک چیست؟) پاسخ داد، نیاز است که خصوصیات آن را بررسی نمود و با ویژگی‌های معماری مدرن و معماری پست‌مدرن مقایسه کرد.
از جمله ویژگی‌هایی که می‌توان برای آن برشمرد بدین شرح می‌باشند:
- در این بناها ساختار پنهان نمی‌شود بلکه از عناصر ضروری ساختمان‌سازی استفاده‌ای پرمعنی و واضح می‌شود.
- فرم در خدمت عملکرد بنا قرار دارد.
- بناهای هایتک شباهت‌های خاصی به ساختمان‌های مینی‌مال دارند. مهم‌ترین وجه تشابه آن‌ها، سادگی جالب توجهی است که در آن‌ها ایجاد شده است.
- استفاده از جزئیات غیرضروری و تجملاتی در این بناها مرسوم نیست.
- داشتن ساختار فلزی برای این ساختمان‌ها پرکاربرد است.
- اتصالات پنهان نمی‌شوند و سازه‌ها را با هیچ چیزی نمی‌پوشانند.
- ساختمان‌ها دارای پوسته بیرونی سرسخت و نفوذناپذیری هستند.
- کانال‌های هوا و دودکش‌ها در حالی که کاملا در معرض دید قرار دارند، بیان‌گر فرم بنا می‌باشند.
- قطعات پیش ساخته صنعتی در معماری هایتک به شیوه‌های خلاقانه‌ای در کنار هم قرار می‌گیرند. کافی است برای درک این مساله، به نحوه اتصال قطعات در بناهای مدرن، پست‌مدرن و هایتک توجه کنید.
- این نوع معماری برای صنایع مختلفی از جمله: صنایع نظامی، صنایع الکترونیکی و علوم محض کاربرد دارد.
- علاوه بر ساختار فلزی، استفاده از دیوارهای شیشه‌ای هم باعث ایجاد جلوه‌های تکنولوژیک در بناها می‌شود.
- فضاهای باز بسیار زیاد داخلی و دسترسی آسان به تمام طبقات به میزان کاربرد ساختمان بالا می‌رود.
12 موردی که برشمردیم، جزء خصوصیات اصلی معماری هایتک بودند. اما در ادامه به برخی از تفاوت‌ها و شباهت‌های آن با دیگر سبک‌ها نیز اشاره می‌کنیم.
تفاوت‌ها و شباهت‌های سبک معماری هایتک با معماری مدرن
معماران مدرن بیش از هر چیز به استفاده از مصالحی مانند: فلز، شیشه و بتن علاقه دارند. بناهای بتنی زیادی از کار این معماران به جا مانده است.
اما در معماری هایتک استفاده از مصالح بتنی خیلی متداول نیست در حالیکه فلز و شیشه در هایتک هم رایج است. در بناهای مدرنیستی ارتفاع زیاد و داشتن شکوه و عظمت بسیار مهم است. در بناهای هایتک شکوه و عظمت به چشم می‌خورد اما عظمتی که نشان‌دهنده تکنولوژیک بودن و پیشرفته بودن آن‌هاست.
شکل اتصال قطعات مختلف در این دو سبک متفاوت است. برای ساختن ساختمان‌های هایتک از قطعات پیش ساخته استفاده می‌شود. قطعات مورد نیاز را قبل از شروع مراحل ساخت و ساز، در کارگاه یا کارخانه تولید می‌نمایند و بعد در محل بر روی همدیگر متصل شده و بنا را شکل می‌دهند.
سادگی و اجتناب از جزئیات فراوان در هایتک بسیار مورد توجه معماران قرار دارد. این مساله در یکی از سبک‌های مدرنیستی که مینی‌مالیسم نام دارد هم به چشم می‌خورد.
تفاوت‌ها و شباهت‌های سبک معماری هایتک با معماری پست‌مدرن
بناهای پست‌مدرن، تجلی ادغام ایده‌های مدرن و سنتی هستند. به طور کلی، هنر پست‌مدرن با همین ایده فعالیت می‌کند و هر قدر که ادغام سنت و مدرنیته را خلاقانه‌تر انجام دهد موفق‌تر خواهد بود.
اما در معماری هایتک بیش از هر چیزی به پیشرفته بودن بنا توجه دارند. همچنین، مصالحی که در این دو سبک مورد استفاده قرار می‌گیرند تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. بناهای پست‌مدرن را عموما با مصالحی می‌سازند که با محیط سازگاری مناسبی داشته باشند. برای مثال گیاهان مختلفی توسط معماران پست‌مدرن در جای جای بنا قرار می‌گیرند.
اما ساختمان‌های هایتک را همانطور که در بخش قبلی اشاره کردیم، با مصالحی مانند فلز و شیشه می‌سازند. سازگار بودن بنا با محیط اولویت معماران هایتک نیست.
اهداف سبک معماری هایتک چیست؟
معماری فناوری پیشرفته در ادامه معماری مدرنیستی شکل گرفت. سبک مدرن تا اواسط قرن 19 مورد اقبال بسیاری قرار داشت اما در ادامه دچار افول شد.
شهرهایی که براساس این فلسفه توسعه یافته بودند، دچار یکنواختی شده و همه بناها به یکدیگر شبیه بودند. این مساله برای مردم و هنرمندان جامعه جالب نبود و این موضوع هم موجب شد تا عده‌ای به فکر افتادند که به طرز دیگری وارد کار شوند.
رفته رفته زیبایی‌شناسی معماران دچار تحول شد و استفاده از فناوری‌های نوین در اولویت قرار گرفت. زیبایی‌شناسی تازه‌ای که براساس استفاده از فناوری‌های برتر به وجود آمده بود، در برابر زیبایی‌شناسی سابق قرار گرفت که همه ساختمان‌ها را همانند محصولات یک کارخانه مشابه و یکنواخت درست می‌کرد.
مرکز پمپیدو یکی از بهترین نمونه‌های معماری هایتک است و با بررسی ویژگی‌های آن متوجه می‌شویم که سازندگان آن چه اهدافی را دنبال می‌کرده‌اند. آن‌ها در این بنا به دنبال پدیدار کردن اجزا و ترکیبات فناورانه ساختمان بودند. شاید جالب باشد به این نکته هم اشاره کنیم که این زیبایی‌شناسی جدید، بر روی طراحی داخل منازل و ساختمان‌ها نیز اثرگذار شد.
برای دکوراسیون داخلی بناها از ابزار و وسایل صنعتی و پیشرفته استفاده می‌شد. مثلا در مرکز پمپیدو از یک لیوان آزمایشگاه شیمی به عنوان گلدانی که در آن گیاه نگهداری می‌شد بهره بردند. بسیاری از فضاهای صنعتی متروکه که پس از جنگ جهانی دوم بلا استفاده مانده بودند، توسط معماران خلاق دهه 70 میلادی به فضاهای مسکونی جدید بدل شدند.
در یک کلام، می‌توان گفت هدف معماری هایتک این بود تا به هر بنایی زیبایی‌شناسی صنعتی بدهد. همچنین هدف دیگر این دسته از هنرمندان کاملا ایدئولوژیک بود و مایل بودند تا اندیشه‌های نوینی را درباره قدرت فناوری در توسعه دادن جهان ارائه کنند. برای مثال ژاپن در دهه 60 و 70 میلادی همین تکنولوژی را دنبال می‌کرد.
در این کشور و در این سال‌ها، کنزو تانگه که یکی از معماران مطرح ژاپن بود، پیشنهاد کرد که ساختمان‌ها و بناهای تازه را با زیبایی‌شناسی صنعتی و با استفاده از فناوری‌های تازه خلق کنند. این کار باعث می‌شد تا مردم ژاپن که پس از جنگ کشور خود را ویران شده می‌دیدند، با مشاهده چنین بناهای تازه و پیشرفته‌ای، پیشرفت و توسعه را در مملکت خود احساس کنند.
در این مقاله تلاش کردیم تا تاریخچه، خصوصیات و اهداف معماری هایتک را برشمریم. مقایسه این سبک معماری با سبک‌های مدرنیستی و پست‌مدرنیستی موجب می‌شود تا بتوانیم این نوع بناها را راحت‌تر تشخیص دهیم و یا تحلیل کنیم. اگر موضوعات عنوان شده در مقاله حاضر به شما کمک کردند تا معماری هایتک را بهتر بشناسید و ویژگی‌های آن را دریابید، دعوت می‌کنیم آن را برای دوستان خود نیز ارسال کنید.
ضمنا، اگر فکر می‌کنید که برای معرفی بهتر این سبک معماری نکات دیگری نیز وجود دارند می‌توانید در قسمت نظرات آن موارد را مطرح کنید.
 |
مپسا | نرم‌افزار آنلاین حسابداری پروژه ساخت و ساز |
|---|